Lipnica Murowana – co zwiedzić? Ponad 15 miejsc, które warto zobaczyć

Lipnica Murowana to obecnie niepozorna miejscowość, jednak kiedyś była ważnym miastem na szlaku węgierskim, nawet otaczały ją mury, które w ciągu dziejów niestety znikły z krajobrazu. Zachował się tu jednak średniowieczny układ z rynkiem i wąskimi uliczkami oraz wiele zabytkowych budynków. Zapraszam tym razem na wycieczkę po tym historycznym miasteczku Małopolski.

W Niedzielę Palmową ta spokojna miejscowość zamienia się w gwarne miejsce, w którym trudno poruszać się w tłumie – to właśnie wtedy w Lipnicy Murowanej odbywa się konkurs palm wielkanocnych. Jednak warto wybrać się tutaj także w innym terminie, aby zobaczyć zabytki i zwiedzić ciekawostki przyrodnicze okolicy, takie jak pomnik przyrody Kamienie Brodzińskiego, rezerwat przyrody Kamień Grzyb czy Skałki Chronowskie.

Co zwiedzić w Lipnicy Murowanej?

Zwiedzanie Lipnicy Murowanej to także chodzenie po Lipnicy Dolnej – granice między tymi dwiema miejscowościami praktycznie się zatarły, lecz część znanych zabytków administracyjnie leży w tej drugiej miejscowości. Na rynku i w jego bliskim sąsiedztwie warto zwrócić uwagę na co najmniej 15 obiektów, wśród których jest kościół wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, figury, studnie i dwór. Jeśli zastanawiasz się co zwiedzić w Lipnicy Murowanej, to jesteś w dobrym miejscu! Poniżej znajdziesz przygotowaną przeze mnie propozycję trasy i mapkę z zaznaczonymi obiektami oraz parkingami. Udanej wycieczki.

Trasa zwiedzania Lipnicy Murowanej

Wycieczkę po Lipnicy Murowanej można rozpocząć w dowolnym miejscu, ja proponuję zacząć od rynku, lecz można wybrać na start najważniejszy zabytek okolicy, czyli kościół św. Leonarda albo dwór Ledóchowskich, obok obu jest miejsce na zaparkowanie samochodu. Zwiedzanie Lipnicy Dolnej i Lipnicy Murowanej można zamknąć w 2 godzinach spacerowania, wraz z przerwą na kawkę, no, chyba że wnętrza obiektów będą dostępne, wtedy w samej drewnianej świątyni z listy zabytków UNESCO można spędził pół godziny.

Ja proponuję Ci taką trasę na zwiedzanie Lipnicy Murowanej:

• Rynek: zabytkowa zabudowa; kolumna św. Szymona z Lipnicy; dom, w którym kwaterował sztab legionów; tablica pamięci na Urzędzie Gminy.
• Kościół św. Szymona: wnętrze kościoła z relikwią świętego; studnia św. Szymona; pomnik Władysława Łokietka.
• Budynek ze średniowieczną studnią.
• Lipnica Dolna: figura św. Floriana; pomnik poległym za ojczyznę; dwór Ledóchowskich.
• Stary cmentarz w Lipnicy Dolnej: kościół św. Leonarda (UNESCO); stare nagrobki; kwatera cmentarza z I wojny światowej.
• Izba Regionalna: zabytkowa studnia znajdująca się przy drodze poniżej budynku; budynek Izby Regionalnej; Małopolski Szlak Literacki.
• Kościół św. Andrzeja Apostoła i gliniane figury przy nim, można także zajrzeć do Centrum Pielgrzyma i Turysty (Lipnica Murowana 27).
• Powrót na rynek i wizyta w lodziarni „U Szymona”.
• Dodatkowo można podejść lub podjechać samochodem do nowej kapliczki Madonny z Lipnicy przy nowym cmentarzu w Lipnicy Murowanej.

Rynek w Lipnicy Murowanej

Jadąc samochodem przez Lipnicę Murowaną ciężko nie zobaczyć rynku, ponieważ przebiega przez niego droga krajowa nr 966, przecina go na pół. Na co dzień rynek służy za parking. Założony jest na planie kwadratu, dookoła jest wyłącznie niska zabudowa z charakterystycznymi podcieniami opartymi na słupach.

Na domu o numerze 6 przy Rynku w Lipnicy Murowanej można znaleźć tablicę informacyjną, że kwaterował tu sztab legionów z Józefem Piłsudskim od 29.12.1914 do 19.01.1915 roku. W budynku obok znajduje się lodziarnia Lody i miody „U Szymona”, w której można poza zimnym deserem wypić kawkę z ekspresu – polecam.

Lody u Szymona

Kolumna św. Szymona z Lipnicy

Wyróżniającym się elementem rynku w Lipnicy Murowanej jest kolumna z figurą św. Szymona, postawiona tu została w 1913 roku. W Niedzielę Palmową ustawiane są wkoło niej niższe palmy biorące udział w konkursie, wygląda to przepięknie. Umieszczono na niej napis: „Bogu i Ojczyźnie na chwałę. Potomnym na wzór i otuchę. Świętemu Ziomkowi Lipniczanie R.P. 1913-18. VII”. Święty Szymon urodził się i wychował w Lipnicy Murowanej, na miejscu jego rodzinnego domu stoi dzisiaj kościół, o którym przeczytasz w dalszej części wpisu.

Pamięci pomordowanych w czasie II wojny światowej

Przy Rynku w Lipnicy Murowanej, na ścianie Urzędu Gminy znajduje się tablica pamiątkowa: „Pamięci żołnierzy I. Batalionu 12. Pułku Piechoty Armii Krajowej z placówki „Łosoś” w Lipnicy Dolnej, którzy w odwecie za uwolnienie 128 więźniów politycznych z więzienia w Nowym Wiśniczu zostali aresztowani przez Niemców 29.10.1944 roku w czasie pacyfikacji Lipnicy” i zamordowani w tym czasie lub w obozach. Poniżej wymienieni zostali zamordowani z Lipnicy Dolnej i Lipnicy Murowanej.

W pobliżu Dworu Ledóchowskich jest pomnik Poległym za Ojczyznę Lipniczanom.

Kościół św. Szymona w Lipnicy Murowanej

Wartym obejrzenia zabytkiem jest kościół św. Szymona, w którym za ołtarzem można zobaczyć relikwie świętego. Świątynia została wzniesiona w pierwszej połowie XVII wieku na miejscu domu rodzinnego Szymona z Lipnicy.

Przed budynkiem, po lewej stronie od bramy wejściowej na teren kościoła umiejscowiona jest figura na studni św. Szymona, z której woda ma podobno uzdrawiającą moc, pielgrzymi wierzą, że pomaga w leczeniu niepłodności u kobiet, jak również przy chorobach gardła i oczu.

Ten święty mocno odcisnął swój ślad w miasteczku, gdyż jest tu nawet wytyczony szlak jego imienia. Na mnie nie zrobił większego wrażenia, lecz kilka obiektów z tego wpisu znajduje się na nim – zawsze jest to jakaś forma gotowej trasy wycieczki, ja po prostu jestem nieco wymagającym turystą.

Pomnik Władysława Łokietka założyciela Lipnicy Murowanej

Przy kościele św. Szymona można wypatrzeć dużą figurę przedstawiającą Władysława Łokietka, który trzyma w dłoni akt lokacyjny. To właśnie ten król Polski 12 marca 1326 roku wydał na zamku królewskim w Krakowie akt lokacji miasta Lipnik. Związek Władysława z okolicznymi ziemiami zapisany jest w legendzie, według której Łokietek w czasie polowania zgubił się w lasach, które porastały dookoła Lipnicę, a mieszkańcy położonej tutaj osady odnaleźli go. Z wdzięczności król nadał osadzie prawa miejskie, a lipę, po którą odpoczywał, naciął mieczem i w ten oto sposób powstał herb miasta.

W Niedzielę Palmową udało mi się uchwycić na zdjęciu Władysława trzymającego palmę wielkanocną.

Średniowieczna studnia drewniana w Lipnicy Murowanej

Kolejna ciekawostka, która ma średniowieczny rodowód, to studnia, którą 15 maja 2020 roku odkrył w swoim budynku pan Andrzej Polinierski, gdy prowadził remont w piwnicy. Pod rozkutą podłogą ujawnione zostało drewniane ocembrowanie studni o wymiarach 120 x 120 cm, jej głębokość to ponad 5 metrów. Jest to jedna z najstarszych drewnianych, zachowanych studni w Małopolsce. Na dnie znaleziono uszkodzoną motykę i topór datowany na przełom XIV i XV wieku. Tablicę z historią odkrycia znalazłam na budynku przy drodze krajowej 966, Lipnica Murowana 157. Jest tutaj szyld zapraszający do kawiarni-baru „Piwniczka”, lecz nie wiem, czy jest to jeszcze funkcjonujący biznes, mi nie udało się zastać miejsca otwartym, jednak historia jest ciekawa i warta poznania.

Figura św. Floriana w Lipnicy Dolnej

Pożar Lipnicy Murowanej w 1828 roku sprawił, że podjęto decyzję o przeniesieniu centrum miasta w nowe miejsce, możesz je zobaczyć w Lipnicy Dolnej, w której stoi figura św. Floriana. Na postumencie wyryto napis: „Na pamiątkę założenia rynku tego, rok 1837”. W miejscu ustawienia rzeźby miał być nowy rynek, a pobliski dwór Ledóchowskich miał być częścią wschodniej pierzei. Plany te jednak nie zostały zrealizowane.

Dwór Ledóchowskich w Lipnicy Dolnej

Kolejnym zabytkiem jest dwór Ledóchowskich, który znajduje się w Lipnicy Dolnej, tuż przy drodze krajowej 966. Piętrowy budynek w stylu klasycystycznym wzorowany był na francuskich pałacach wiejskich, zbudowano go na początku XIX wieku. Przez kilka lat mieszkały w nim siostry, które zapisały się w historii kościoła katolickiego: święta Urszula Ledóchowska i błogosławiona Maria Teresa Ledóchowska.

Stary cmentarz w Lipnicy Dolnej

Cmentarz w Lipnicy Dolnej, na którym stoi kościół św. Leonarda skrywa niejedną historię, warto przyjrzeć się zachowanym tutaj kamiennym nagrobkom – to ciekawe wytwory XIX-wiecznych mistrzów kamieniarskich. Przyglądając się im, nazwałam sobie to miejsce w swojej głowie „cmentarz wesołych czaszeczek”, ponieważ na wielu nagrobkach jest symbol vanitas, czyli ludzka czaszka z piszczelami, chyba nigdzie nie widziałam ich aż tylu na tak małej powierzchni, do tego mają wyraz jakby „uśmiechniętej twarzy”.

Kościół św. Leonarda w Lipnicy Dolnej

A teraz najważniejszy zabytek Lipnicy, czyli drewniany kościół św. Leonarda – świątynia wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Znajduje się on w niewielkim oddaleniu od rynku, w obrębie starego cmentarza, na którym warto zwrócić uwagę na sztukę kamieniarską starych nagrobków. Kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej, a dokładniej w Lipnicy Dolnej, to jeden z najstarszych kościołów drewnianych w Małopolsce, zbudowano go w XV wieku – w innych częściach Polski budowano w tym czasie z cegły, co zwiększa „cenność” zabytku.

W Niedzielę Palmową udało mi się zajrzeć do wnętrza, gdyż w ten dzień zabytek jest otwierany i dostępny bez opłaty, dzięki czemu obejrzałam coś, co jest tutaj wyjątkowe i owiane legendami, mianowicie Słup Światowida. Tę ciekawostkę można zobaczyć za ołtarzem, jest to podobno posąg kultowy, który został użyty do stworzenia chrześcijańskiego krzyża, lecz poprzeczna belka nie przetrwała stuleci.

Wnętrze kościoła jest bogato zdobione, warto zajrzeć do środka, jeśli będziesz mieć możliwość, polecam.

Cmentarz z I wojny światowej nr 299

W obrębie starego cmentarza parafialnego, nieco za kościołem św. Leonarda w Lipnicy Dolnej można znaleźć niewielką kwaterę cmentarza wojennego z I wojny światowej, który widnieje w ewidencji pod nr 299. Jako fanka turystyki funeralnej nie mogłam sobie darować zwiedzenia go. Założenie wyszło spod ręki Franza Starka, jest dość skromne, nie ma tutaj pomnika, są jedynie obramowane betonem mogiły z krzyżami, po których można rozpoznać narodowość pochowanych. Dookoła są betonowe słupy połączone grubym łańcuchem.

Studnia miejska w pobliżu Izby Regionalnej

Schodząc z rynku Lipnicy Murowanej drogą obok Izby Regionalnej, która doprowadza do kościoła św. Leonarda, znajdują się dwie studnie miejskie, z których jedna zaopatrzona jest w kołowrót. Obok drugiej umieszczona jest pompa. Dawniej takie studnie pełniły funkcję lokalnego miejsca spotkań i plotek, a dzisiaj co najwyżej zatrzymują się przy nich turyści – czas zmienia wiele.

Dawna szkoła parafialna – Izba Regionalna w Lipnicy Murowanej

W pobliżu starych studni i kościoła św. Andrzeja Apostoła znajduje się budynek dawnej szkoły trywialnej, w której uczono podstaw liczenia i czytania. Podejrzewa się, że wcześniej istniała tu szkółka parafialna. W jej wnętrzach urządzono Izbę Regionalną, można tu obejrzeć eksponaty związane z życiem codziennym oraz różne dokumenty, m.in. przywileje królewskie i stare fotografie. Niestety nie udało mi się jeszcze trafić na dni drzwi otwartych w tym miejscu, więc wnętrza Ci nie pokażę.

Małopolski Szlak Literacki

Przebiega tędy Małopolski Szlak Literacki Królówka – Lipnica Murowana – Nowy Wiśnicz. W szkółce, która znajdowała się w budynku mieszczącym obecnie Izbę Regionalną, uczył się poeta Kazimierz Brodziński, na którego cześć nazwano grupę skałek – tzw. Kamienie Brodzińskiego, które można znaleźć na wzgórzu Paprotna niedaleko od Lipnicy. Tablicę informacyjną znalazłam przy Izbie Regionalnej, można na niej poczytać jeszcze o innym poecie, Janie Brzękowskim, który urodził się w Nowym Wiśniczu.

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Lipnicy Murowanej

Pozostaję w wątku świątyń, kolejną jest kościół św. Andrzeja Apostoła w Lipnicy Murowanej. Podstawa budynku powstała w II poł. XIV wieku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego, lecz od tego czasu wielokrotnie był on niszczony, chociażby w czasie najazdu szwedzkiego w 1655 roku, czy pożaru w 1820 roku. Gruntownie remontowany był w latach 70. XX wieku, a ostatnia rewitalizacja została przeprowadzona w latach 2009-2011 i muszę przyznać, że kościół prezentuje się bardzo ładnie, aż ciężko uwierzyć, że jest aż tak stary.

Wnętrze jest bogato zdobione, warto zwrócić uwagę na rokokowy ołtarz w południowej kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego, poza tym są tu cenne rzeźby, ambona i chrzcielnica, która pamięta czasy św. Szymona.

Gliniane figury w Lipnicy Murowanej

W Lipnicy Murowanej jest kilka ciekawych figur, kapliczek i kolumn – głównie religijnych, więc pozostanę w kręgu świętych, których w tej miejscowości nie brakuje. Przy kościele św. Andrzeja Apostoła ustawione są gliniane figury: Święty Szymon (1435 – 1482), Święta Urszula Ledóchowska (1865 – 1939) i błogosławiona Maria Teresa Ledóchowska (1863 – 1922). Dwie panie mieszkały przez pewien czas w pobliskim dworze w Lipnicy Dolnej, o którym wspomniałam nieco wyżej.

Kapliczka Madonny z Lipnicy

Na koniec dodaję jeszcze taką współczesną ciekawostkę, którą znalazłam przypadkiem, czyli kapliczkę Madonny z Lipnicy, która ustawiona jest w pobliżu nowego cmentarza w Lipnicy Murowanej. Fundatorami są Krystyna i Andrzej Gorylowie, jest to kapliczka na pamiątkę peregrynacji Matki Boskiej Lipnickiej. Historia figury w kapliczce jest powiązana z XIV-wieczną rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem, która stoi w bocznej kaplicy kościoła pw. św. Andrzeja w Lipnicy Murowanej. Jej kult był wcześniejszy niż kult sióstr Ledóchowskich, dla których wiele osób przyjeżdża do Lipnicy.

Lipnica Murowana – co zobaczyć w okolicy?

Pogórze Wiśnickie to region, w którym jest mnóstwo atrakcyjnych wycieczkowo obiektów, wśród nich jest wiele grup skałkowych, a także wieże widokowe i zabytkowe kościoły. Obszar ten jest cudny przyrodniczo, a do tego graniczy z Beskidem Wyspowym, Pogórzem Wielickim i Pogórzem Ciężkowickim, w które również warto się wybrać. Podrzucam kilka pomysłów na to, co zobaczyć w okolicy Lipnicy Murowanej, o niektórych miejscach znajdziesz wpisy u mnie na blogu:

• Kamienie Brodzińskiego.
• Skałki Chronowskie.
• Rezerwat Kamień Grzyb.
• Kamienna kolumna w Leksandrowej.
• Wieża widokowa na Szpilówce i pustelnia św. Urbana.
• Drewniany kościół Nawiedzenia NMP w Iwkowej.
• Drewniany kościół św. Urszuli z Towarzyszkami w Gosprzydowej.
• Drewniany kościół pw. Ducha Świętego w Chronowie.
• Drewniany kościół Narodzenia NMP w Rajbrocie i spichlerz.
• Zamek w Nowym Wiśniczu i inne obiekty w tym miasteczku.

Lipnica Murowana – parking, informacje praktyczne

• Samochód można zaparkować na rynku w Lipnicy Murowanej 49.858857, 20.527738 lub na parkingu przy starym cmentarzu w Lipnicy Dolnej 49.859780, 20.530655.
• Na zwiedzanie trzeba sobie zarezerwować ok. 2 godzin, całość pieszo.
• Z Lipnicy Murowanej poprowadzona jest ścieżka dydaktyczno-historyczna „Niepodległa”, długość: 4,5 km, czas przejścia oszacowany jest na ok. 3 godziny.
• Po Lipnicy Murowanej i Lipnicy Dolnej poprowadzony jest Szlak św. Szymona, znajdują się na nim obiekty, które opisałam powyżej.