Nowa Huta – miasto – dzielnica – twierdza. Tak opisałabym to miejsce, które z jednej strony jest skupiskiem osiedli mieszkalnych, a z drugiej przemyślnie skonstruowanym labiryntem, w którym można byłoby się bronić w przypadku wojny. Tym razem pokażę Ci, jak wygląda podziemna Nowa Huta na osiedlu Szkolnym, która jest udostępniania w ramach muzeum.
Tuż przy Zalewie Nowohuckim znajduje się potężny budynek Zespołu Szkół Mechanicznych nr 3 – wejście do niego jest imponujące, 6 podwójnych kolumn wspartych na podwyższonym tarasie. To właśnie pod nie trzeba wejść, aby przekroczyć progi szkoły i odnaleźć schron na os. Szkolnym 37. Miejsce to jest pierwszym z udostępnionych do zwiedzania w dzielnicy schronów w ramach projektu trasy turystycznej Podziemna Nowa Huta.
O czym przeczytasz we wpisie:
- Schron na os. Szkolnym w Nowej Hucie
- Schron pod Zespołem Szkół Mechanicznych w Krakowie
- Wystawa w schronie na os. Szkolnym 37
- Ile osób pomieści schron w Nowej Hucie?
- Schron na osiedlu Szkolnym – jak dojść?
- Pomnik generała Władysława Sikorskiego
- Co można zobaczyć w najbliższej okolicy?
- Muzeum Nowej Huty – schron na os. Szkolnym. Parking, informacje praktyczne
Schron na os. Szkolnym w Nowej Hucie
Wokół nowohuckich schronów narosło wiele legend, podobno zbudowane zostały na wypadek wojny atomowej, lecz czy w piwniczce z oknami można skryć się przed efektami jej rażenia, opadem radioaktywnym, falą uderzeniową? Nie wydaje mi się. Chociaż okna miały być zamurowane w razie zagrożenia, to jednak niewielki schron nie wywołuje poczucia bezpieczeństwa. Pomieszczenia, które można byłoby nazwać klitkami, ciasne, do tego niskie sufity, wąskie korytarze, klaustrofobiczne wyjście ewakuacyjne. Samo dojście do wejścia głównego nie zachęca do pozostania w schronie i przeżycia ataku. To wszystko rodzi w głowie wiele pytań – moje podstawowe przemyślenia krążyły wokoło tematu – czy warto próbować przeżyć, gdyż ma się żyć w więzieniu?
Schron pod Zespołem Szkół Mechanicznych w Krakowie
Zbudowany na osiedlu Szkolnym 37 schron postał w 1959 roku. Jego powierzchnia to oszałamiające 124 m2 – tyle metrów obecnie mają mieszkania dla 2 osób i niekiedy trudno im ze sobą przeżyć, a tutaj miało się zmieścić nieco więcej ludzi. Schron pod Zespołem Szkół Mechanicznych w Krakowie miał w zamyśle chronić przed skażeniem chemicznym i być „odporny na pośrednie skutki ataku bombą lotniczą”, jak przeczytałam na tablicy w muzeum. Nietypowym rozwiązaniem w budowie tego miejsca przetrwania są okna, które w razie zagrożenia miały być zamurowane i od zewnątrz zabezpieczone ziemią. Podobno takie rozwiązanie mogło mieć związek z tym że schron w szkole w Nowej Hucie na co dzień pełnił funkcje dydaktyczne i magazynowe. Poniżej plan rozłożenia pomieszczeń, większość z nich jest pusta, lecz można tu obejrzeć filtry powietrza.
Ciekawostka: Największa ilość schronów na świecie znajduje się w Szwajcarii, mogłyby pomieścić 118% populacji tego kraju. Dla porównania, w istniejących w Polsce schronach mogłoby się ukryć tylko 3% obywateli, jednak są one w większości zaniedbane, więc i tak ciężko byłoby w nich o realną ochronę życia.
Wystawa w schronie na os. Szkolnym 37
Brak eksponatów w muzeum może nieco zaskakiwać, także surowość pomieszczeń, lecz jeśli spojrzeć na wszystko tutaj w aspekcie odczuć, jakie towarzyszą zwiedzaniu, to ten zabieg potęguje grozę. Wystawa w schronie na os. Szkolnym 37 odwołuje się właśnie do stanu zagrożenia i instynktownej potrzeby ukrycia się. Można tutaj obejrzeć różne typy „schronów”, od tych najprostszych jak kamuflaż, muszla, przez tipi i iglo, po te ciężkiego kalibru, czyli np. twierdze z II wojny światowej. 5-minutowy film przybliża wiele współczesnych zagadnień związanych z ludzką potrzebą zabezpieczania się na czas apokalipsy.
Można tu także obejrzeć filtry powietrza, makietę wzorcowego schronu i serię pytań, które dają do myślenia, m.in. „jak byś się czuł, gdyby poza schronem pozostali Twoi bliscy?”. Cała wystawa ma skłonić do refleksji, taki był cel autorów – wywołanie określonych emocji i myślę, że to się tutaj udało.
Ciekawostka: Druga linia moskiewskiego metra w Moskwie prawdopodobnie przeznaczona jest dla rządzących i prowadzi z Kremla do siedziby KGB. Metro to uważane jest za system schronów, w których może się ukryć kilkadziesiąt tysięcy osób.
Ile osób pomieści schron w Nowej Hucie?
Podziemna Nowa Huta w Krakowie to z jednej strony ciekawe miejsce, gdy patrzy się na nie przez pryzmat emocji i nieciekawe, gdy patrzy się na gołe ściany, lecz opisy nadają sens zwiedzaniu. Gdy ogląda się pomieszczenia mniejsze od sypialni w wielu domach, to nasuwa się pytanie: ile osób pomieści schron w Nowej Hucie? Odpowiedź mnie zadziwiła. Komora schronowa zaprojektowana została na 30-50 osób, w każdej miało przypadać na osobę 0,7 m2 powierzchni pomieszczenia. Schron na os. Szkolnym 37 w Krakowie ma 4 komory.
Jak wyczytałam z tablic na wystawie. Na wyposażeniu komory schronu były ławki, na których dla każdej osoby siedzącej wymierzone było 50 cm szerokości siedziska. Takie ławki można było łączyć z pryczami, które znajdować się miały na wysokości co najmniej 160 cm nad podłogą, aby nie utrudniać korzystania z miejsc siedzących. Ponadto w komorze montowano zapasowe zbiorniki wody. Zwizualizowane jest to na makiecie wzorcowego schronu z lat 80. XX wieku.
Schron na osiedlu Szkolnym – jak dojść?
Znalezienie schronu na osiedlu Szkolnym 37 może sprawić pewien kłopot, gdyż oznaczenia nie są czytelne i wiedziałam o tym już z opinii Google, więc moje pierwsze kroki poprowadziły mnie na tył Zespołu Szkół Mechanicznych w Krakowie, a jednak trzeba kierować się do głównego wejścia. Po przekroczeniu progu placówki trzeba iść dalej na wprost, na podłodze jest strzałka, kolejne drzwi wyprowadzają na podwórze. Tutaj można poczuć się jak w domu, gdyż przed oczami wyłania się kolejny kierunkowskaz – w lewo, jednak i tu potrafiłam się zgubić. Spójrz dokładnie w lewo, zobaczysz schodki i drzwi, przy jednym z wejść wypatrzysz małą tabliczkę z logotypem Muzeum Krakowa i napisem: „Podziemna Nowa Huta stan zagrożenia”. Po przekroczeniu kolejnych drzwi, na wprost jest tutaj tabliczka kierująca na dół. Tup, tup, tup po schodach i w prawo, na końcu korytarza są drzwi, a za nimi wystawa.
Po drodze można obejrzeć w korytarzu po lewej stronie od schodów szkolne gabloty z ciekawymi eksponatami, czyli różnymi elementami maszyn, w końcu to zespół szkół mechanicznych.
Pomnik generała Władysława Sikorskiego
Przed budynkiem Zespołu Szkół Mechanicznych nr 3 im. gen. Władysława Sikorskiego na os. Szkolnym 37 w Krakowie stoi popiersie patrona szkoły – Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej. Autorem pomnika był polski rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Bogusz Salwiński. Popiersie Władysława Sikorskiego odsłonięto w 1982 roku, zostało odlane w czynie społecznym przez pracowników Zakładu Odlewniczego Huty im. Lenina (obecny ArcelorMittal Poland).
Co można zobaczyć w najbliższej okolicy?
Zwiedzanie Nowej Huty może być całkiem fajnym pomysłem na wycieczkę, więc podrzucam Ci kilka miejsc w najbliższej okolicy schronu na os. Szkolnym, które w ładny dzień można ułożyć w przyjemny spacer i zrobić kółeczko z punktem startu i końcem pod szkołą. A jeśli interesują Cię schrony, to polecam wybrać się do Muzeum Nowej Huty na os. Centrum E 1 (GPS: 50.070142, 20.041343) i obejrzeć drugą część wystawy Podziemna Nowa Huta. Poniżej znajdziesz mapkę z zaznaczonymi punktami i opis niektórych z nich.- Dom Utopii – Międzynarodowe Centrum Empatii i sikający Lenin – na os. Szkolnym 26a warto zajrzeć na dach Domu Utopii, aby obejrzeć Nową Hutę z poziomu snajperskiej pozycji strzeleckiej oraz po to, aby zobaczyć sikającego Lenina. Poza tym we wnętrzu budynku można poczytać książki i obejrzeć wystawy czasowe. Kilka słów o miejscu znajdziesz w moich wcześniejszych wpisach: „Fontanna przyszłości” – Sikający Lenin w Nowej Hucie w Krakowie, „Miasto Idealne” – Nowa Huta w Domu Utopii.
- Murale „Sąsiedztwo” i „Santorini” – coś dla miłośników street art. Pierwszy z murali znajdziesz przed Domem Utopii, a drugi przy ul. Stanisława Wojciechowskiego (dochodzi się do niej ulicą Bulwarową) za budynkiem restauracji „Santorini” (GPS: 50.082226, 20.048461). Więcej o muralach i graffiti w Nowej Hucie możesz przeczytać w moim wpisie: Murale w Nowej Hucie – odwiedź 15 miejsc na szlaku street art. Znajdziesz tam mapkę proponowanej trasy po innych muralach w dzielnicy.
- Zalew Nowohucki – znajduje się on zaraz za ulicą Bulwarową, przy której stoi szkoła. To jedno z najładniejszych miejsc rekreacyjnych w Nowej Hucie. W lecie można podziwiać tutaj kolorowe fontanny i korzystać z dobrodziejstw tężni solankowej, a także poleżeć na leżankach, poćwiczyć na siłowni pod chmurką, skorzystać z boisk. Jest tu także fastfoodowa baza gastronomiczna.
- Dworek Jana Matejki i kościół filialny św. Jana Chrzciciela i MB Szkaplerznej – za Zalewem Nowohuckim, po przekroczeniu Dłubni, na terenie dawnej wsi Krzesławice polecam zwiedzić Dworek Jana Matejki, ma naprawdę piękne wnętrza, jest tu odnowiony park. Tuż przy dworku znajduje się zabytkowy kościół drewniany.
- Dawny młyn i klatka na czarownice – po zwiedzeniu dworku i kościoła można pójść dalej ul. Melchiora Wańkowicza w stronę Alei Solidarności i obejrzeć zabudowania starego młyna (GPS: 50.079433, 20.056459). Tuż obok, przy ulicy jest eksponat z filmu Borat – klatka na czarownice.
Muzeum Nowej Huty – schron na os. Szkolnym. Parking, informacje praktyczne
- Schron na os. Szkolnym 37 w Krakowie znajduje się pod Zespołem Szkół Mechanicznych, do wejścia dochodzi się przez budynek (wejście główne).
- Parking znajduje się przed Zespołem Szkół Mechanicznych w Krakowie, jeśli nie ma miejsca, można spróbować zaparkować na ulicy za budynkiem.
- W 2024 roku we wtorki wstęp na wystawę był bezpłatny. Warto sprawdzać na bieżąco, w jakie dni Muzeum Krakowa ma darmowe zwiedzanie.
- W listopadzie 2024 roku bilet normalny kosztował 18 pln, a ulgowy 14 pln. Od stycznia 2025 ceny wzrosną, bilet normalny 20 pln, ulgowy 15 pln. Bilety można także kupić online.
- Podziemna Nowa Huta – godziny otwarcia: 10:00-17:00. Można zwiedzać od wtorku do niedzieli. Na stronie muzeum sprawdzisz aktualne dane: Godziny i dni otwarcia wystawy Podziemna Nowa Huta.
Podziemna Nowa Huta na os. Szkolnym – współrzędne GPS: 50.076617, 20.050499
