Potop szwedzki to wydarzenie w historii Polski, o którym każdy słyszał w szkole, a może także poza nią, a na pewno każdy, kto zapędził się na zamek w Wiśniczu, który w owym czasie został przejęty przez Szwedów i doszczętnie ograbiony. Ciekawą pamiątką najazdu jest kolumna szwedzka w Kamionnej, zabytek idealny na wycieczkę dla koneserów niczego, do których się zaliczam.
W linii prostej Kamionna położona jest o około 15 km od Nowego Wiśnicza, można tutaj dojechać samochodem spod zamku w Wiśniczu w około 20 minut i obejrzeć murowaną kapliczkę ustawioną prawdopodobnie w miejscu bitwy z okresu potopu szwedzkiego, to tzw. kolumna szwedzka.
Kolumna szwedzka w Kamionnej
Niewielkie wzgórze, na którym w 1656 roku została wzniesiona około 10-metrowa kolumna szwedzka w Kamionnej, mierzy 414 m n.p.m.. Kiedyś roztaczała się stąd szeroka panorama pogórza, obecnie w znacznej mierze okrojona przez młodnik i domy, lecz jeśli zależy Ci na widokach, to podejdź nieco wyżej do ujęcia wody, gdzie znajdziesz odsłonięty krajobraz. Tradycyjne przekazy umiejscawiają tutaj miejsce zwycięskiej bitwy ze Szwedami, bardziej prawdopodobne, że była to niewielka potyczka. Inne historie wiążą to miejsce z mogiłą poległych tutaj polskich wojaków. Jak jest naprawdę, tego nikt nie wie, lecz w legendach lubi tkwić ziarnko prawdy.
Kolumnę szwedzką w Kamionnej ufundował Jerzy Lubomirski. Kapliczka składa się z trzech części: cokołu, kolumny i ażurowej, zwieńczonej krzyżem latarni, w której siedzi rzeźba Chrystusa Frasobliwego. Na cokole można wypatrzeć tablicę z brązu z płaskorzeźbą przedstawiającą Marszałka Wielkiego Koronnego Jerzego Lubomirskiego na koniu walczącego ze Szwedami.
Kolumna w Kamionnej – renowacja
Kolumna na przestrzeni lat niszczała. W XVIII wieku jej historią zainteresował się Aleksander Ożegalski, właściciel dworu w Kamionnej i okolicznych ziem. Przeprowadził tutaj na własną rękę wykopaliska, w których czasie odnalazł resztki uzbrojenia szwedzkiego i monetę z 1682 roku. Przez kolejne dziesięciolecia ten ciekawy obiekt od nowa popadał w ruinę, dodatkowo trafiony został przez piorun. Kolumna szwedzka odnowiona została dopiero w latach 60. XX wieku i ponownie na początku XXI wieku, jednak obecnie stan tynku na podstawie ponownie pokazuje, że potrzebna mu jest naprawcza ręka ludzka i może się jej doczeka, gdyż gmina Trzciana otrzymała dotację i ogłosiła w październiku 2024 przetarg na renowację zabytków, w tym kolumny.
Piknik niepodległościowy w Kamionnej
Szwedzka kolumna w Kamionnej co roku jest tłem dla urządzanego tutaj pikniku historycznego w okolicach Dnia Niepodległości. W 2024 roku piknik historyczny w Kamionnej odbędzie się 10 listopada, o godz. 15:00 – na pewno jedną z atrakcji będzie ognisko.
Kolumny szwedzkie na ziemi bocheńskiej
Na ziemi bocheńskiej można znaleźć podobne do siebie kapliczki w kształcie słupa, które niekiedy nazywane są kolumnami szwedzkimi. Jednak tylko jedna z nich, czyli Kolumna Szwedzka w Kamionnej rzeczywiście powstała w czasie potopu szwedzkiego pod Wiśniczem. Pozostałe dwie znajdują się w Nowym Wiśniczu przed gmachem Liceum Sztuk Plastycznych i w Olchawie, lecz mimo zbliżonej daty budowy, powstały wcześniej. Dodam, że na ziemi bocheńskiej można jeszcze zobaczyć kolumnę w Leksandrowej i kolumnę przy ul. Karosek w Bochni, można byłoby do nich dodać jeszcze kolumnę na rynku w Lipnicy Murowanej. Realna fundacja każdej z nich nie jest jasna, owiane są legendami.
Filip Karoński w artykule „Szwedzkie” kolumny, w „Spotkania z Zabytkami" nr 3 (85) 1994, podejrzewa, że określenie „szwedzkie” może być nawiązaniem do kształtu obiektów, które są podobne do warszawskiej kolumny ze szwedzkim królem Zygmuntem III Wazą.
Kolumna Szwedzka w Kamionnej – dojazd, gdzie się znajduje?
- Dotarcie do kolumny szwedzkiej w Kamionnej bez współrzędnych GPS nie jest łatwe, gdyż nie jest oznaczona na mapie Google, lecz można odnaleźć się w terenie, wyszukując szkołę podstawową w Kamionnej. Kolumna znajduje się na niecałe pół kilometra na północny-wschód od szkoły, przy drodze asfaltowej, z której wjeżdża się na teren placówki.
- Szkoła podstawowa zbudowana została ma działce, na której dawniej istniał dwór w Kamionnej, można przy niej zwiedzić park, poprowadzona jest tutaj ścieżka przyrodniczo-historyczna.
Szwedzka kolumna w Kamionnej – współrzędne GPS: 49.800692, 20.363921
