Górnicza historia Szklarskiej Poręby sięga XIII wieku, już wtedy wydobywano tutaj kwarc potrzebny do produkcji szkła. Znajdowano na miejscu również złoto, lecz nie stało się ono głównym surowcem wydobywczym. Jednak od złota blisko do minerału, który występował tu w znacznych ilościach, czyli do „złota głupców” – wiesz co to takiego?
Czym jest złoto głupców?
Jest to minerał, który mamił poszukiwaczy złota – piryt. Jego kolor przypomina nieco złoto, stąd łatwo o pomyłkę.
Nazwa pirytu pochodzi od greckich słów „pyr” i „pyrites”, które oznaczają „ogień” i „iskrzący”, ma to ścisły związek z właściwościami tego minerału. Pod wpływem uderzenia pirytu krzesiwem, krzemieniem lub twardym metalem powstaje iskra.
Sztolnie pirytu przy Zakręcie Śmierci
W Szklarskiej Porębie wydobywano piryt już w XVI wieku, pierwsze wzmianki o kopalniach tego minerału pochodzą z 1530 roku. Okres wzmożonego wydobycia to XVIII wiek. W 1735 i 1766 r. wydrążono dwie nowe sztolnie – Zur Ehre des Gottes (Ku chwale Bożej) i Zu des Menschen Besten (Dla dobra człowieka).
W 1773 roku wybudowano nową witriolejnię, czyli zakład wytwarzający z pirytu kwas siarkowy. W szczytowym momencie wydobycie pirytu wynosiło 400 ton rocznie.
Witriolejnia była tak popularna, że zwiedziły ją koronowane głowy – Fryderyk Wilhelm III z żoną, a także takie znane postaci, jak Izabela Czartoryska oraz przyszły prezydent USA John Quincy Adams. Zakład uważany był za największy tego typu obiekt w Prusach.
Kwas siarkowy wytwarzany z pirytu był używany do produkcji prochu strzelniczego, jako składnik farb do sukna, a także do produkcji atramentu.
 |
 |
Kres sztolni pirytu w Szklarskiej Porębie
Na początku XIX wieku kopalnie zamknięto z powodu wyczerpania się złóż pirytu. Od tego czasu środkowa część wyrobiska zawaliła się, w wyniku czego powstał pokaźnych rozmiarów kamieniołom. Ciekawostką we wnętrzu tuneli jest skalny most, którego zadaniem było podtrzymywanie ścian wyrobiska – jest to specjalnie pozostawiony łuk, który dzieli tunel w poprzek, wygląda jak wielka belka rozporowa zbudowana ze skały.
Złoto głupców – jak odróżnić piryt od złota?
Po pierwsze: występuje on najczęściej w postaci sześcio-, ośmio- lub dwunastościennych kryształów, a złoto to grudki, blaszki, skupienia dendrytowe (takie przypominające swoim kształtem roślinki) oraz wrostki.
Po drugie: badanie fizyczne, do którego niezbędna jest porcelana. Na porcelanie potartej złotej pozostanie rysa w kolorze żółtym, a po potarciu pirytem, będzie ona miała kolor czarny.
Jak dotrzeć do dawnej kopalni pirytu w Szklarskiej Porębie?
- Samochód najlepiej zostawić na parkingu na Zakręcie Śmierci, stąd czarnym lub żółtym szlakiem podążyć w dół. Po ok. 15 minutach trzeba opuścić oznakowaną trasę i skręcić w prawo, podążając dalej wąską ścieżką dotrzesz do opuszczonych sztolni.
- W pobliżu przebiega Szlak Waloński.
- Zwiedzając sztolnie pirytu w Szklarskiej Porębie zachowaj ostrożność, miejsce to nie jest specjalnie zabezpieczone dla celów turystycznych. Nie zapomnij o latarce.
Współrzędne sztolni pirytu w Szklarskiej Porębie: 50.84934,15.53767
