Jura Krakowsko-Częstochowska to kraina, w której na pierwszy plan wysuwają się białe skały, z których zbudowane są liczne ostańce. Można tutaj znaleźć wiele jaskiń, obserwować procesy krasowe, wywierzyska – ogółem wszystko to, co związane jest z procesami wietrzenia wapieni. Jedną z atrakcji geologicznych jest Okiennik Wielki w gminie Kroczyce.
Okiennik Wielki nazywany bywa również Okiennikiem Dużym lub Okiennikiem Skarżyckim. Można go znaleźć w miejscowości Piaseczno w gminie Kroczyce. Ciekawa formacja skalna zbudowana jest ze skał wapiennych, których biały kolor sprawia, że jest ona widoczna z daleka. Znajdują się tutaj trzy jaskinie: Schron, Komin i Szczelina.
O czym przeczytasz we wpisie:
Wokół ostańca poprowadzona jest ścieżka, ustawione są tutaj tablice informacyjne opisujące okoliczną florę oraz zawierające kilka danych geologicznych. Wiata turystyczna umożliwia odpoczynek.
Na skały można wejść i podejść aż pod samo wielkie okno, a nawet stanąć w nim. Roztacza się stąd ładna panorama.
Jak powstał Okiennik Wielki?
Nazwa Okiennika Wielkiego pochodzi od ogromnego okna skalnego, które ulokowane jest kilkanaście metrów nad ziemią. Jest to skalny tunel o średnicy 5 metrów i długości 7 metrów. Skały wapienne powstały na dnie morza, są miękkie, łatwo ulegają zniszczeniu w wyniku działania wody, powstają w nich różnorodne formy krasowe, jak leje, kominy i jaskinie. Ogromne okno powstało w czasie, gdy skały były schowane pod ziemią, a wody podziemne rzeźbiły w nich jaskinię – działo się to w okresie od kredy do czwartorzędu. Poziom gruntu znajdował się wtedy znacznie wyżej niż obecnie. W kolejnym etapie te miększe osady dookoła zostały usunięte i odsłoniły skały wapienne. Z czasem strop jaskini zapadł się i pozostał jedynie łuk, który postrzegany jest jako okno.
Okiennik Wielki – legendy
Z Okiennikiem Wielkim związane jest wiele legend, niektóre z nich oczywiście mają w sobie szczyptę prawdy i od takiej zacznę. Bohaterem jej jest zbój Malarski, który żył pod koniec XIX wieku i rzeczywiście ukrywał się w okolicach Skarżyc.
Okiennik Wielki jako charakterystyczna grupa skał stał się ulubionym miejscem spotkań rozbójników, co więcej, nawet stał się ich kryjówką. Pewien zbój, o nazwisku Malarski wybrał sobie to miejsce jako swoją siedzibę. Swoje skarby przechowywał w trudno dostępnej jaskini, do której dostęp jest tylko z jednej strony. Malarski był jurajską wersją Janosika, czyli okradał zamożnych, a następnie dobra rozdawał ubogim. Zginął zastrzelony przez żandarma, który przebrał się za żebraka.
Inna legenda związana jest z pobliskim zamkiem w Morsku, w którym mieszkał bardzo zły człowiek. Okrutny pan miał przepiękną córkę, której nieszczęściem było, że zakochał się w niej z wzajemnością ubogi młodzian. Ojciec nie mogąc znieść tego, że dziewczyna mogłaby się związać z nic nieznaczącym kmieciem, wtrącił ją do lochu, gdzie biedna dziewoja zmarła z głodu. Młodzieniec nie mógł się pogodzić ze stratą ukochanej i postanowił się zemścić.
Ziemie, które dla pana na Morsku wydawały się nic niewarte, kochanek obrał za swoją bazę. Zamieszkał w Okienniku Wielkim i zjednał sobie wielu ludzi ciemiężonych przez złego pana. Wybierali się oni zbrojnie w pobliże Morska siejąc postrach, grabiąc i paląc. Wreszcie ojciec dziewczyny postanowił wyjść ze swego zamku i stoczyć bitwę w polu. Rozpętała się szaleńcza burza, która łamała drzewa i porywała dachy, pioruny rozświetlały niebo, była tak silna, że zamek w Morsku został zmieciony z ziemi, wielki majątek okrutnego pana przestał istnieć.
W związku z tym, że Okiennik Wielki uwielbili sobie zbójcy, to istnieje również legenda o ich skarbcu, który miał się mieścić w jaskini poniżej wielkiego okna. Podobno nawet ktoś znalazł tam sztabkę złota. W miejsce to dało się dostać wyłącznie z góry, schodząc po linach. Skarbiec ukryty był za podwójnymi żelaznymi drzwiami – drzwi te możesz podobno zobaczyć na własne oczy, pewnie nawet dotknąć, zamontowano je w dwóch kościołach, jedne w Skarżycach, drugie w Kromołowie.
Strażnica w Okienniku Wielkim
W legendach rzeczywiście jest nieco prawdy, gdyż Okiennik Wielki w dawnych wiekach był zamieszkały. Około XII-XIII wieku mógł on stanowić element grodu. Resztki murów były tu podobno widoczne jeszcze w II poł. XIX wieku. W charakterystycznym oknie można wypatrzeć wykute otwory, w których zamocowane były drewniane belki tworzące ścianę. Wejście prowadziło przez komin w skałach.
Skalne okno mogło służyć jako punkt obserwacyjny – stanowiło naturalną wieżę. Położona poniżej jaskinia tzw. Schron w Okienniku mogła służyć za schronienie lub rzeczywiście pełniła funkcję skarbca.
Schron w Okienniku
Najciekawszym elementem Okiennika Wielkiego jest oczywiście „okno”, lecz warto również zwrócić uwagę na miejsce niemalże niedostępne, czyli Schron w Okienniku, który znajduje się poniżej. Ta naturalna jaskinia kryje w sobie historię sprzed 60 tysięcy lat, jeśli coś ci to mówi, to jest to środkowy paleolit. W Schronie w Okienniku archeolodzy odnaleźli krzemienne narzędzia – to dowód na to, że mieszkali tu ludzie prehistoryczni, udało się ustalić, że reprezentowali oni kulturę mikocko-prądnicką. Poza tym wykopano skorupy naczyń.
Odnaleziono także tutaj kości zwierzęce: niedźwiedzia jaskiniowego, hieny jaskiniowej, psa, a nawet słonia – jeżeli interesują Cię szczegóły badań archeologicznych przeprowadzonych w tym miejscu, można je znaleźć w pracy: „Najstarszy paleolit na ziemiach polskich oraz inne wykopaliska odkryte w jaskini „Okiennik” koło wsi Skarżyce w pow. będzińskim gub. piotrkowskiej” Włodzimierza Demetrykiewicza.
Okiennik Wielki – raj dla wspinaczy
Odwiedzając Okiennik Wielki, można spotkać i obserwować wspinaczy. Wytyczonych jest tutaj ponad 100 dróg wspinaczkowych o różnym stopniu trudności. Tutejsze skały mają rozmaite nazwy, jedna z nich nosi imię Muminek, poza tym są tu m.in. Omszała Baszta, Widownia, Turnia Brata Ziemowita. Najwyższa ze skał nazwana Ścianą Czołową ma wysokość 35 metrów.
Nie tylko skały wchodzące w skład Okiennika Wielkiego otrzymały ciekawe imiona, także trasy wspinaczkowe nazwano przewrotnie np. Cnotka Panna Migotka, Bańka mydlana o pastelowych barwach, Władca Pierścieni, Zło konieczne czy Mały Książę.
Okiennik Wielki – parking, wstęp, informacje praktyczne
- Niedaleko Okiennika Wielkiego przebiega długodystansowy szlak rowerowy tzw. Rowerowy Szlak Orlich Gniazd. Odcinek przy którym znajdziesz charakterystyczny ostaniec, prowadzi z Kromołowa do Morska.
- Przy Okienniku Wielkim przechodzą trasy piesze: czerwony Szlak Orlich Gniazd oraz żółty szlak Skarżycki.
- Wstęp na Okiennik Wielki jest bezpłatny.
- W pobliżu skały można zaparkować na szutrowym „parkingu” przy drodze Skarżyce – Piaseczno.
Współrzędne Okiennika Wielkiego: 50.52410, 19.52303
