Kościół św. Władysława w Spiskim Czwartku (Spišský Štvrtok) to położona na wzgórzu świątynia, którą mija się, jadąc z Polski do Słowackiego Raju od strony Kieżmarku. Widoczna z oddali budowla niczym szczególnym się nie wyróżnia, lecz gdy wjedzie się do miasta i zobaczy jej południową kaplicę, to ciężko przejechać obok niej obojętnie i nie zatrzymać się na zwiedzanie. Kaplica rodu Zapolya w Spiskim Czwartku jest jednym z najważniejszych przykładów architektury gotyckiej na Słowacji.
Zbudowany na wzgórzu kościół w Spiskim Czwartku to budowla wyjątkowa. Świątynia zbudowana została w połowie XIII wieku, jej forma jest zbliżona do innych okolicznych starych kościołów, lecz dostawiona do niej kaplica to perełka jakich mało. Powstała nieco później niż główny korpus z wieżą, bo dopiero około XV wieku, przypisuje się jej fundację Stefanowi Zapolyi, który był żupanem spiskim, lecz podejrzewa się też, że zbudowana została z inicjatywy rodu Thurzonów. Na pierwszy rzut oka zachwycają tutaj zewnętrzne dekoracje budynku, lecz to tylko lukier, najlepsze smaczki są wewnątrz!
O czym przeczytasz we wpisie:
Kościół św. Władysława w Spiskim Czwartku
Spiski Czwartek jako miejscowość wydaje się nieciekawy, dlatego położona na wzgórzu stara neogotycko-romańska świątynia tym bardziej zaskakuje. Kościół św. Władysława w Spiskim Czwartku składa się z prostokątnej nawy i kwadratowego prezbiterium, góruje nad nim charakterystyczna dla Spiszu czworoboczna wieża zakończona neogotyckim dachem. Od strony północnej, z której roztacza się genialny widok na Tatry, usytuowana została druga wieża, schodowa, jej ściany są zaokrąglone, obok niej dobudowana jest zakrystia.
Wnętrze kościoła św. Władysława w Spiskim Czwartku na pierwszy rzut oka jest nieciekawe, wystrój jest ubogi, ścian nie pokrywa dekoracja, lecz ołtarze i ambona zachwycają, są niezwykle ozdobne. Z najwcześniejszych elementów wystroju do dzisiaj przetrwał jedynie gotycki ołtarz św. Katarzyny Aleksandryjskiej, lecz od 1806 roku znajduje się on w kościele w Turanach. Po prawej stronie od wejścia jest przejście do niesamowitej dobudówki, czyli do kaplicy rodu Zapolya, to dla niej warto zajrzeć tutaj.
Kaplica rodu Zapolya w Spiskim Czwartku – arcydzieło sztuki gotyku
Dobudowana do kościoła św. Władysława kaplica rodu Zapolya w Spiskim Czwartku jest uważana za arcydzieło sztuki gotyckiej i przyznam, że tak piękne wnętrza zdarza mi się widzieć niezwykle rzadko, a zwiedziłam setki zabytkowych obiektów, ten mogłabym porównać jedynie z kościołem Mariackim w Krakowie. Wnętrze kaplicy podobno wzorowane jest na francuskich kaplicach dworskich, architektem budowli był Hans Puchspaum, który budował również katedrę w Wiedniu. Kaplica Zapolyów w Spiskim Czwartku jest dwukondygnacyjna, górna kondygnacja ma formę oratorium, dolna zaś jest częściowo zbudowana poniżej gruntu, miała ona pełnić funkcję krypty, w której w sarkofagach miała spoczywać rodzina fundatorów. Obie zwieńczone są niesamowitymi sklepieniami, górna sklepieniem sieciowym parlelowskim, a dolna sklepieniem gwiaździstym – można je obejrzeć na zdjęciach w folderach dostępnych do kupienia w kaplicy, dodatkowo podczas mojej wizyty tutaj można było kupić uroczy prezent w postaci pierniczka ze zdjęciem kościoła.
Górna część kaplicy Zapolyów w Spiskim Czwartku jest pięknie zdobiona, ściany pokrywają barwne malowidła, do tego dołożono płaskorzeźbione motywy roślinne, na wspornikach stoją dopracowane figury. Okna z maswerkami wypełnione są kolorowymi witrażami. Zachwyt dopełniają empora, bogato dekorowany ołtarz i posadzka.
Ciekawostka: Architektura zewnętrzna kaplicy rodu Zapolya w Spiskim Czwartku jest bardzo zbliżona wyglądem z wybudowaną później kaplicą Zapolyów w Spiskiej Kapitule, jednak jest bardziej ozdobna i nie wiadomo czy elementy dekoracyjne są gotyckie, czy dodano je później w neogotyku.
Stare grobowce i panorama Tatr
Wzniesiony na wzgórzu kościół otoczony jest murem, w którym można wypatrzeć dwa krzyże nagrobne umieszczone na podstawach. Na placu przykościelnym jest także rząd grobów, niestety nie udało mi się znaleźć informacji na ich temat, zapewne niegdyś być tutaj cmentarz przykościelny. Warto obejść świątynię, gdyż na tyłach jest genialny punkt widokowy na Tatry, które wyjątkowo pięknie prezentują się o zachodzie słońca.
Klasztor franciszkanów w Spiskim Czwartku
Podobno w 1680 roku do Spiskiego Czwartku przybyli franciszkanie z Levočy, lecz moje źródła nie są co do tego zgodne, gdyż znalazłam również informację, że sprowadził ich w 1668 roku hrabia Csaky. Minoryci początkowo osiedlili się w kamienicy przy rynku, a później otrzymali kościół św. Władysława z parafią, obok niego zbudowali swój klasztor. W połowie XX wieku, w kwietniu 1950 roku, w ramach Akcji K w Czechosłowacji w ciągu jednej nocy zlikwidowano wszystkie męskie klasztory i zgromadzenia zakonne. Państwo przejęło zabudowania klasztoru, w budynkach urządzono dom opieki dla osób niepełnosprawnych, istnieje on tam do dzisiaj, mimo że franciszkanie odzyskali prawo własności do obiektu.
W granicach murów kościelnych, naprzeciw wejścia do świątyni zobaczysz niewielki budynek, który przypomina nieco zadaszoną cembrowinę studni, jest to świetlik podziemnego przejścia łączącego kościół z klasztorem, pochodzi on z XVIII wieku.
Spiski Czwartek Kościół św. Władysława – parking, informacje praktyczne
- Samochód można na moment zaparkować na ulicy prowadzącej do kościoła, jednak jest ona wąska i zamknięta, więc wyjazd może być nieco ciężki.
- Zwiedzanie wnętrza jest możliwe, gdy wejście do kościoła jest otwarte, mnie udało się to w lipcu około godz. 14:00, niestety nie ma oficjalnych informacji o dniach i godzinach otwarcia świątyni dla zwiedzających, lecz życzę Ci powodzenia, a nuż uda się wejść do środka.
Spiski Czwartek Kościół św. Władysława – współrzędne GPS: 49.002470, 20.462838
