Jaskinie i gród na Górze Birów. Pomysł na wycieczkę 30 minut od zamku Ogrodzieniec

Wiesz, że nim zbudowano zamek Ogrodzieniec, to w Podzamczu istniał drewniany Gród na Górze Birów? W XXI wieku odbudowano go i udostępniono do zwiedzania. Od zamku do grodu dojdziesz w około 30 minut. Warto tutaj także zwiedzić jaskinie, w których odnaleziono ślady bytności ludzi z okresu neolitu.

Góra Birów w Podzamczu na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej to miejsce, w którym ludzie osiedlali się od najdawniejszych czasów, możliwe, że już nawet od schyłku neolitu. W białych ostańcach Birowa znajdziesz jaskinie i schroniska skalne, to właśnie w nich archeolodzy znaleźli najstarsze ślady bytności ludzkiej. Jaskinie można zwiedzać, są wyposażone w klamry ułatwiające wędrówkę. Jednak to, co najciekawsze znajdziesz na szczycie góry Birów, gdzie w XXI wieku odbudowano średniowieczny gród.

Gród na Górze Birów

Wzgórze Birów jest charakterystyczne dla krajobrazu jurajskiego, zbudowane z wysokich wapiennych skał góruje nad okolicą, to genialny punkt obserwacyjny, co zauważono już w najdawniejszych czasach, gdy jeszcze nie spisywano dziejów, więc gdyby nie badania archeologiczne, może nigdy nie dowiedzielibyśmy się, że miejsce to upodobali sobie ludzie już w końcowej fazie neolitu. Wierzchołek Birowa jest płytką niecką otoczoną skałami, można do niego łatwo dojść wyłącznie od południowego-wschodu, od innych stron dostępu bronią pionowe ściany ostańców. Te naturalne walory obronne zostały docenione szczególnie w średniowieczu, gdy zbudowano na Górze Birów gród, było to pod koniec XII wieku.

W okresie rozbicia dzielnicowego gród na Górze Birów miał duże znaczenie jako strażnica graniczna. Zniszczony został w pierwszej połowie XIV wieku, został spalony, nigdy go nie odbudowano. Rolę miejscowej twierdzy przejął wkrótce nowy, murowany zamek w Ogrodzieńcu.

Zwiedzanie grodu na Górze Birów

Gród na Górze Birów oddalony jest o 1 km w linii prostej od zamku Ogrodzieniec, więc można wpierw zwiedzić Orle Gniazdo, a następnie udać się na 30-minutowy spacer do wzgórza. Możesz też skrócić wędrówkę i zaparkować samochód w okolicy punktu widokowego o nazwie Suchy Połeć na ul. Partyzantów, są tutaj płatny parking i pole namiotowe, z których można rozpocząć wędrówkę: 50.458923, 19.551939, stąd czas przejścia do Birowa wynosi 10-15 minut. Podobno można także podjechać pod samo Wzgórze Birów ulicami Zuzanka i Birowską do końca, lecz tego miejsca nie sprawdziłam i nie wiem jak wygląda stamtąd dojście do wzgórza.

Podczas prac archeologicznych w latach 90. XX wieku odkryto ślady grodu na Górze Birów, w 2008 roku dokonano rekonstrukcji grodziska. Zobaczysz tutaj drewnianą palisadę z bramą, do której prowadzą strome schody, za nią kryje się duża łąka (majdan) z kilkoma budynkami. Wybudowano tutaj wieżę strażniczą, wieżę obserwacyjno-obronną i chatę wodza. Można się nieco rozczarować, lecz bilet jest tani, a widoczki ładne. W budynkach można obejrzeć ekspozycję z wykopalisk i dowiedzieć się jak wyglądało życie Słowian. Jeżeli nie chcesz wydawać pieniędzy na wejście, to przynajmniej podejdź schodami pod palisadę, widać stąd zamek Ogrodzieniec.

 Podpowiedź: Można kupić bilet łączony na zwiedzanie grodu na Górze Birów i zamku Ogrodzieniec, jest nieco taniej. Na końcu wpisu podrzucam link do strony z cennikiem.

Cmentarzysko kurhanowe pod Wzgórzem Birów

W lesie na południowy-wschód od Góry Birów odnaleziono cmentarzysko kurhanowe, jest tutaj kilkanaście kopców, najwyższy ma niemal dwa metry wysokości. Zagadką z badań archeologicznych w tym miejscu jest to, że w żadnym ze zbadanych w owym czasie kurhanów nie odnaleziono ludzkich szczątków, podejrzewa się, że mogły się tu odbywać tzw. pochówki nakurhanowe, czyli miejscem ostatniego spoczynku zmarłego był szczyt, a nie wnętrze grobowca. Jest to jedno z najstarszych cmentarzysk Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Współrzędne GPS cmentarzyska pod Górą Birów: 50.463056, 19.553333

Jaskinie w Górze Birów

Jak już wyżej wspomniałam, sam Gród Birów może rozczarować, to atrakcja dla prawdziwych pasjonatów historii i zwiedzania tzw. niczego, w czym ja akurat gustuję, jednak najciekawsze w mojej ocenie okazały się jaskinie we Wzgórzu Birów. To właśnie w nich archeolodzy odkryli najwięcej skarbów związanych z najwcześniejszym osadnictwem na Jurze. Ludzie szukali tutaj schronienia już 30 tysięcy lat temu! Wow! Najciekawszy system komór i korytarzy ma Schronisko Północne w Górze Birów (Jaskinia IV), do którego prowadzą cztery otwory. Warto wejść do środka otworem wschodnim, jest tutaj kilka klamr ułatwiających wkroczenie na wysoki próg skalny, dalej w prawo można przejść wszystkie komory, wyjść na zewnątrz, wdrapać się po kolejnych klamrach na skałę i przekroczyć skalną bramę, jeszcze parę klamr i koniec pseudogórskiej przygody. Mnie się podobało i to bardzo.

W jaskiniach Góry Birów odnaleziono wiele śladów bytności ludzi, m.in. kości zwierząt, narzędzia rogowe i krzemienne, fragmenty broni, jak groty strzał czy fragmenty ostrzy, gliniane naczynia, podkowy dla koni, przęśliki tkackie.

Okopy z I wojny światowej pod Górą Birów

W listopadzie i grudniu 1914 roku front zatrzymał się w Podzamczu i jego okolicy. Austriacy zajęli pozycje na linii Podzamcze – Ryczów – Ryczówek – Złożeniec, a Rosjanie w pobliżu Góry Birów – na polach wsi Giebło – Mokrus – Kocikowa. Pozostałością po działaniach wojennych są okopy z I wojny światowej po północnej stronie Góry Birów, które są wyraźnie zarysowane i czytelne w terenie.

 Ciekawostka: Jeszcze w latach 80. XX wieku był widoczny kuty w skale okop strzelecki, który przeprowadzono przez wierzchołek Góry Birów.

Wspinaczka na Górze Birów

Pionowe ściany skałek na Górze Birów są lubiane przez wspinaczy, jest tutaj kilkadziesiąt dróg wspinaczkowych, niektóre przekraczają poziom trudności VI w skali Kurtyki. Bardzo lubię sprawdzać nazwy dróg wspinaczkowych i tutaj ponownie mnie nie rozczarowały, oto kilka z nich: Pierdo**** rurociąg (oczywiście nie powinno tu być gwiazdek, lecz wolę nie wpisywać pozostałych liter), Igraszki, Czar PGR-u, Mózgojeb, Poskromienie złośnicy, Calineczka.

Gród na Górze Birów – parking, wstęp, informacje praktyczne

• Portale wspinaczkowe podają, że można dojechać pod samo wzgórze ulicami Zuzanka i dalej Birowską, na mapie turystycznej rzeczywiście jest zaznaczony parking pod współrzędnymi GPS: 50.463672, 19.549953, lecz nie wiem, jak jest realnie, nigdy tutaj nie parkowałam. Ja polecam płatny parking pod punktem widokowym Suchy Połeć: 50.458923, 19.551939, jest tu też pole namiotowe z długą dobą.
• Wstęp do grodu na Górze Birów jest płatny. W 2025 roku cena biletu normalnego do grodu na Górze Birów wynosiła 10 PLN. Aktualne ceny biletów do grodu na Górze Birów możesz sprawdzić na stronie zamku Ogrodzieniec: Cena biletu na gród Birów w Podzamczu.
• Gród Birów jest czynny codziennie, od poniedziałku do piątku w godz. 10:00-17:00, w sobotę i niedzielę w godz. 10:00-18:00. Aktualne godziny otwarcia znajdziesz tutaj: Godziny otwarcia grodu Birów.
• Wstęp do jaskiń i spacery dookoła Góry Birów są darmowe.
• W pobliżu Góry Birów przebiega czerwony szlak Orlich Gniazd, jest przy nim ulokowana wiata wypoczynkowa.
• Na wycieczkę możesz zabrać psa, lecz za bramą grodu na Górze Birów musi być prowadzony na smyczy i mieć założony kaganiec.
• Na zwiedzanie grodu, jaskiń i okopów na Wzgórzu Birów zarezerwuj sobie około 1,5-2 h + czas dojścia do atrakcji.

Gród na Górze Birów – współrzędne GPS: 50.464224, 19.551364