Magiczny las obok Nowego Targu – rezerwat Bór na Czerwonem

Lubisz miejsca, które wydają się wyjęte z bajki? Koniecznie zajrzyj do rezerwatu Bór na Czerwonem w Nowym Targu! W lecie magicznie wyglądający las czaruje soczystą, żywą zielenią, jesienią zaś przebarwia się na czerwono. Znajdziesz tu pomosty zbudowane nad torfowiskiem i punkt widokowy na Tatry. Zainteresowałam Cię? To czytaj dalej!

Przyrodnicza atrakcja Podhala znajduje się na południowo-wschodnich krańcach Nowego Targu, tuż przy lotnisku sportowym, z którym graniczy. Miejsce to cieszy się dużą popularnością, gdyż wytyczono tu trasę spacerową, przy której ustawione są ławki, a nad mokradłami poprowadzono pomosty pozwalające przejść przez nie suchą stopą. Na końcu jednego z nich znajdziesz niewielką wieżę widokową, z której można podziwiać panoramę Tatr.

Bór na Czerwonem w Nowym Targu – miejsce rekreacji sportowej

Jeżeli lubisz czynny wypoczynek, to Bór na Czerwonem w Nowym Targu jest miejscem idealnym do aktywności fizycznej. Poprowadzono tutaj szlaki: spacerowe, rowerowe, nordic walking i narciarskie. Tutejsza przyroda zachęca do wypoczynku na świeżym powietrzu, tym bardziej przy dobrej pogodzie, gdy z niezalesionych tras, na horyzoncie można dostrzec Tatry. Najlepszym miejscem dla obserwatorów gór jest wieża na spacerowej ścieżce edukacyjnej.

Bór na Czerwonem – wieża widokowa, pomosty i ścieżka edukacyjna

Przez rezerwat poprowadzona jest ścieżka edukacyjna, przy której ustawiono tablice informacyjne opisujące przyrodnicze walory tego miejsca, proces jego powstawania oraz występujące tu rośliny i zwierzęta. Można również dowiedzieć się czegoś o rozkładającym się drewnie i znaczeniu wody, nie tylko dla tego lasu.

Ścieżka edukacyjna w Borze na Czerwonym w Nowym Targu rozpoczyna się na niewielkim parkingu zlokalizowanym na końcu ulicy Lotników. Początkowa część trasy jest szeroką drogą, która w pewnym momencie „kończy się” i przekształca w leśne ścieżki. W tym miejscu odchodzi w lewo pomost, prowadzi on do niziutkiej wieży widokowej pozwalającej przyjrzeć się kopule torfowiska. To właśnie stąd widać Tatry! Poszarpane graniami szczyty przy dobrej pogodzie są doskonale widoczne nad lasem. Czas przejścia z parkingu w jedną stronę zajmuje około 10-15 minut, lecz to szybkim marszem, a jednak warto poczytać tablice (wiele informacji z tego wpisu pochodzi właśnie stamtąd).

Droga poprowadzona pomostami pozwala przyjrzeć się torfowisku. Wyraźnie widać, że przejście suchą stopą byłoby niemożliwe, gdyby nie kładka. Torfowiska są ważne dla bilansu wodnego w przyrodzie, gdyż zatrzymują wodę, w ten sposób zmniejszają niebezpieczeństwo powodzi, a równocześnie zapobiegają suszy.

Ścieżka przez mokradła w Borze na Czerwonem

Po delektowaniu się wspaniałą panoramą Tatr i widokiem przyrodniczej ciekawostki, którą jest kopuła torfowiska, można wybrać się na dalszy spacer wzdłuż cieku, na którym widoczne są tamy mające zapobiegać odpływowi wody z tego terenu. Tutaj mogą przydać się kalosze, ponieważ pomost do wiaty turystycznej swoje najlepsze chwile ma już za sobą, a jeśli zdecydujesz się na dalszy spacer tym pięknym lasem, to błoto i woda na ścieżce są gratis – jak już zalałam sandały, w tył zwrot.

Przejście od wejścia na pomost prowadzący do punktu widokowego, pod wiatę zajmuje około 5 minut. Można wrócić ścieżką poprowadzoną drugim brzegiem, obok wiaty jest kładka. Ten nieco dziki fragment mnie zauroczył. Ciek jest brunatny od szczątków materii organicznej, rozlewa się tutaj, tworząc piękne tło do zdjęć, co zresztą w czasie mojej obecności wykorzystywała niejedna para.

Uszaty Szlak Turystyczny – sowy w Borze na Czerwonem

Wokoło rezerwatu Bór na Czerwonym przebiega część Szlaku Rowerowego Wokół Tatr. Wycieczkę tędy uatrakcyjnia Uszaty Szlak Turystyczny, który pozwala poznać cztery sowie rodziny. Przy 11 przystankach ustawiono tablice informacyjne opisujące zwyczaje, nawyki, jadłospis i różne inne ciekawostki z życia tych ptaków. Mnie zaskoczyło, że młode sowy, kiedy spadną na ziemię, wspinają się z powrotem na drzewo, a wszystko to dzięki ostrym szponom. Przy szlaku można odpocząć w wiatach turystycznych.

Jeden z najstarszych rezerwatów w Polsce

Potrzeba ochrony unikatowego torfowiska powstała już na początku XX wieku. Rezerwat „Bór na Czerwonem” utworzono w 1925 roku. Tak wczesne podjęcie decyzji o formalnej ochronie miejsca, sprawiło, że jest to jeden z najstarszych rezerwatów przyrody w Polsce. Jednak nie zapobiegło to pozyskiwaniu torfu z tego terenu. Dopiero powołany w 1938 roku gajowy zakończył ten proceder.

Początkowo rezerwat nosił nazwę „Na Czerwonem” i miał maleńką powierzchnię 5 ha, a może nawet i 2 ha, gdyż źródła podają różne wielkości. Powiększenie strefy ochronnej nastąpiło po II wojnie światowej, gdy ponownie utworzono tu rezerwat pod obecną nazwą „Bór na Czerwonem”. Miał on wówczas powierzchnię 49,7 ha. Od 2003 roku obejmuje on teren o wielkości 114,66 ha.

Torfowisko wysokie Bór na Czerwonem cechuje się kwaśnym odczynem i małą ilością przyswajalnego azotu, dlatego porastająca je roślinność wyraźnie różni się od otaczających rezerwat terenów. Występuje tu wiele rzadkich gatunków chronionych, które wpisane są na Czerwoną Listę i do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Torfowisko głównie porastają torfowce, czyli mchy przystosowane do życia w skrajnych warunkach. W Polsce wszystkie torfowce są objęte ochroną gatunkową.

Teren rezerwatu został wpisany na listę obszarów wodno-błotnych o znaczeniu międzynarodowym w ramach Konwencji Ramsarskiej. Jest także objęty ochroną w ramach programu Natura 2000.

Jak powstało torfowisko Bór na Czerwonem?

Rozwój torfowiska Bór na Czerwonem następował fazowo. Proces rozpoczął się około 7000 lat temu. Warstwy torfu pozwalają prześledzić historię roślin i organizmów na tym terenie. Tak oto w początkowej fazie rosły tu głównie drzewa liściaste, a około 5000 - 3600 lat temu dominowały bory świerkowe. Około 3600 - 3000 lat temu Bór na Czerwonem zajmował największy obszar w swojej historii. W tym czasie świerki zaczęły być wypierane przez graby, jodły i buczyny, dominował torfowiec Sphagnum majus. W czasie od 3000 lat temu do 1234 roku roślinność zdominował zespół z torfowcem magellańskim – to on doprowadził do uformowania się kopuły torfowiska.

W ostatnim tysiącleciu działalność człowieka doprowadziła do obniżenia poziomu wody w kopule torfowiska, przez co powstały odpowiednie warunki dla drzew. Wkroczyła tu sosna drzewokosa, która jest mieszańcem sosny zwyczajnej i kosodrzewiny. Nastąpiło to w ciągu ostatnich 200-250 lat i doprowadziło do zatrzymania wzrastania złoża.

Dlaczego Bór na Czerwonem to torfowisko wysokie?

Torfowisko powstaje z obumarłych szczątków roślinnych na obszarach, na których istnieje nieprzepuszczalne podłoże, a klimat cechuje przewaga opadów nad parowaniem. W Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej występują głównie torfowiska wysokie, tzw. bałtyckie, zajmują one powierzchnię około 28 km2.

Torfowisko wysokie jest ubogie w składniki odżywcze, jest ono całkowicie uzależnione od wód opadowych. Przyrastając, tworzy kopułę, która wyraźnie wypiętrza się ponad otaczający ją teren. Nadmiar wody opadowej spływa z kopuły, dlatego dookoła niej tworzy się strefa bagien, tzw. okrajek. Powstawanie pokładów torfu to wielokrotnie powtarzający się cykl, w którym górne kępy obsychają, ich środek zapada się, tworząc dolinkę, w której gromadzi się woda, powstają w ten sposób warunki dogodne do zarastania. W pewnym momencie miejsce, które było dolinką, przerasta kępę, z której powstało i proces rozpoczyna się od nowa.

Zespoły roślinne miejsc podtopionych i miejsc suchszych różnią się między sobą. W przeważającej mierze porastają je torfowce – jedne gatunki potrzebują większej wilgotności podłoża, inne mniejszej. Cechuje je różne tempo przyrostu oraz chłonności wody. Z tablic informacyjnych można się dowiedzieć, że torfowiec magellański potrafi w stosunku do swojej masy zgromadzić 21-krotną ilość wody, a torfowiec czerwony 14-krotną. Niesamowite!

Skąd nazwa „Na Czerwonem”?

Nazwa rezerwatu jest ściśle związana z porastającym go glonem Zygonium ericetorum, którego plecha jesienią przybiera czerwoną barwę. W miesiącach letnich ciężko uwierzyć, że może tutaj być inna kolorystyka niż soczysta zieleń.

Bór na Czerwonem – parking, informacje praktyczne

• Dostępny jest niewielki parking przy końcu ulicy Lotników: 49.46597, 20.03879
• Wstęp jest bezpłatny.
• Jest to rezerwat, do którego wolno wchodzić z psem, lecz trzeba pamiętać, aby był na smyczy!
• Ścieżka edukacyjna w Borze na Czerwonem jest dostosowana dla osób z wózkami dziecięcymi i niepełnosprawnych, pochylnia umożliwia dotarcie aż pod wieżę widokową i obejrzenie torfowiska wraz z kopułą.
• Czas przejścia na wieżę widokową z parkingu zajmuje około 10-15 minut, szybkim tempem, bez zatrzymywania się przy tablicach.
• Spacer można rozszerzyć i wybrać się do wiaty turystycznej przy cieku przecinającym rezerwat, a nawet dalej.
• Przy ścieżce rowerowej wokoło rezerwatu Bór na Czerwonem przebiega Uszaty Szlak Turystyczny, na którym ustawiono tablice informacyjne o życiu sów.
• Poprowadzono tu szlaki: piesze, rowerowe, nordic walking i narciarstwa biegowego.
• Przy Borze na Czerwonym znajduje się lotnisko sportowe w Nowym Targu. Warto tam zajrzeć!

Współrzędne rezerwatu Bór na Czerwonem w Nowym Targu: 49.46034, 20.03951