Sosnowiec to miasto wielu ciekawych zabytków, jednym z nich jest piękna cerkiew, którą znajdziesz w pobliżu dworca kolejowego. Świątynia do dzisiaj służy wiernym i można zwiedzić jej wnętrze. To perła regionu, którą koniecznie trzeba zobaczyć wędrując po tym mieście!
Cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii w Sosnowcu niegdyś była jedną z trzech cerkwi w tym mieście, lecz jako jedyna przetrwała do naszych czasów. Warto zwiedzić tę perełkę w regionie, zachwyca zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz, z centrum miasta są do niej dwa kroki.
O czym przeczytasz we wpisie:
Cerkiew w Sosnowcu
W XIX wieku do Sosnowca napływało dużo ludności wyznania prawosławnego, w wyniku czego zaszła potrzeba zbudowania nowej świątyni bliżej centrum miasta. Grunt pod budowę przekazał w formie darowizny Zarząd Warszawsko – Wiedeńskiej Kolei Żelaznej, dzisiaj praktycznie już tego nie widać, lecz dawniej teren, na którym stoi cerkiew znajdował się między torami i do dzisiaj cerkiew można dostrzec z końca peronu dworca w Sosnowcu. 15 sierpnia 1888 roku położono kamień węgielny, a już w kolejnym roku, 28 listopada świątynia została poświęcona przez biskupa lubelskiego Flawiana. W 1890 roku dobudowano jeszcze plebanię i szkołę parafialną.
Środki na budowę świątyni pozyskano z organizowanych w latach 1887-1888 składek wśród sosnowieckich i łódzkich przemysłowców m.in. swój wkład mieli: Schönowie, Heinrich Dietel, Gamper, Kunitzy, którym zależało na dobrych układach z rosyjską władzą. Projektantem świątyni był Prokofiew z Piotrkowa, wykorzystano tutaj jego plany nieistniejącej już cerkwi w Mławie.
Cerkiew w Sosnowcu i wojny światowe
Rozwój parafii prawosławnej w Sosnowcu zatrzymała I wojna światowa, gdy Rosjanie pełniący różne funkcje administracyjne związane ze strażą graniczną i wojskiem ewakuowali się do Rosji. Tutaj wtrącę nieco historii ogólnej, że pierwszy dworzec kolejowy w Sosnowcu zbudowano w Maczkach, które wówczas nazywały się Granicą i nazwa ta była ściśle powiązana z podziałami terytorialnymi, gdyż osada leżała na granicy dwóch zaborów – rosyjskiego i austro-węgierskiego. Kolejny dworzec, ten, obok którego jest cerkiew, powstał w 1859 roku. Powracając do tematu czasów wojennych, cywile, którzy przybyli do Sosnowca za pracą i osiedlili się tutaj, założyli rodziny, zbudowali swoje domy, pozostali na miejscu, więc mimo wszystko wiernych nie brakowało. W czasie I wojny światowej cerkwie w Sosnowcu nie zostały uszkodzone, lecz po wojnie cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii wraz z towarzyszącymi jej zabudowaniami została parafii odebrana.
W okresie II wojny światowej, w 1940 roku władze niemieckie wyraziły zgodę na ponowne otwarcie dla wiernych prawosławnych cerkwi pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii. Jednak już niedługo życie parafian stało się ciężkie, gdy kilka lat później wkroczyły na te ziemie wojska radzieckie i potraktowały mieszkających tu wyznawców prawosławia jako wrogów Związku Radzieckiego, jedynie niewielka garstka wiernych uniknęła aresztowań i wywózek do łagrów.
Zwiedzanie cerkwi w Sosnowcu
Jeśli interesuje Cię zwiedzanie cerkwi w Sosnowcu, to udaj się na ulicę Kilińskiego 39, od tej strony jest bramka prowadząca na teren świątyni, można tutaj dojść od strony centrum miasta, trzeba kierować się na przejście pod dworcem kolejowym, a po wyjściu z tunelu podążyć w lewo. Poza czasem nabożeństw można zajrzeć do środka, wnętrze od ponad 100 lat nie uległo zasadniczym zmianom. Centralnym punktem jest bogato rzeźbiony ikonostas, który został wykonany przez moskiewskiego mistrza Kławdija Lebiediewa, fundatorem byli bracia Schönowie, których pałace w Sosnowcu również polecam zwiedzić, w jednym z nich jest wystawa muzealna.
Nieco zaskoczył mnie we wnętrzu obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który można zobaczyć po lewej stronie przy ołtarzu, obraz jest darem kolejarzy z Częstochowy.
Po wejściu do cerkwi warto spojrzeć w prawo, jest tu element wystroju, który mnie wyjątkowo zauroczył – wachlarzowe schody z lanego żelaza prowadzące na wieżę. Ciekawostką jest czteropiętrowa dzwonnica umieszczona nad sklepieniem – z zewnątrz wygląda ona niesamowicie, w sumie cała cerkiew w Sosnowcu wygląda z zewnątrz niesamowicie – zbudowana z cegły i kamienia, w kolorystyce czerwieni, wanilii i zieleni zaśniedziałej miedzi. Dzwony tutaj ufundował Henryk Dietel, zaszalał, dzwonów jest aż 8. Świetna tutaj jest też klamka do drzwi wejściowych, w formie lwa.
Ścieżka edukacyjna „Prawosławne dziedzictwo”
Po wejściu na teren świątyni można zobaczyć tablice z opisami – to ścieżka edukacyjna „Prawosławne dziedzictwo”, z której można dowiedzieć się nieco o prawosławiu, jego współistnieniu z katolicyzmem i skąd wzięli się wyznawcy prawosławia w Sosnowcu. To stąd wiem, że w Sosnowcu były trzy cerkwie:
- Pierwsza cerkiew w Granicy, części obecnej dzielnicy Maczki, korzystali z niej wierni pracujący w urzędzie celnym. Była to cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego, wyświęcona w 1884 roku, została wyburzona w latach 50. XX wieku.
- Druga cerkiew w Sosnowcu, to opisywana tutaj przeze mnie cerkiew pw. Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii.
- Trzecia cerkiew zbudowana została wyświęcona w 1906 roku, była naprawdę imponującą budowlą, można ją obejrzeć na archiwalnych zdjęciach. Miała 5 kopuł i wysoką dzwonnicę. Cerkiew św. Mikołaja została wysadzona w okresie międzywojennym, znajdowała się na rogu ulicy Parkowej i ulicy 3 Maja tuż obok willi Gallota.
Cerkiew w Sosnowcu – parking, informacje praktyczne
- Wejście do cerkwi znajduje się na ul. Kilińskiego 39 w Sosnowcu.
- Samochód można zaparkować na jednym z parkingów zlokalizowanych przy ul. Kilińskiego.
- Zwiedzanie cerkwi jest możliwe w czasie poza sprawowaniem nabożeństw, gdy cerkiew jest otwarta, mi udało się wejść do środka w sobotę około południa.
- Na terenie pobliskiego technikum nr 4 można zobaczyć dwa pomnikowe pojazdy: parowóz Ty51-133 i samolot Sukhoi Su-22, widać je z peronu dworca głównego w Sosnowcu. Poniżej ich fotki.
Cerkiew w Sosnowcu – współrzędne GPS: 50.280917, 19.127583
