Sowy to zwierzęta, które od wieków straszą ludzi w ciemności, uważano dawniej, że ich głos zwiastuje nieszczęście, gdyż większość gatunków tych ptaków jest aktywna o zmierzchu i w nocy. Jednak czy te nocne ptaki są tak niebezpieczne, jak sądzono od wieków? Noc Sów uczy nas, że nie.
Organizowana od kilkunastu lat w całej Polsce Noc Sów, to wydarzenie, które na stałe wpisało się w wiosenny kalendarz przyrodniczy. W lutym lub marcu organizowane są spotkania edukacyjne, które mają na celu oswoić ludzi z sowami, pokazać jak ciekawe są to ptaki i pozwolić zrozumieć jak ważne są one dla ekosystemu.
O czym przeczytasz we wpisie:
Noc Sów – usłysz głosy sów
Jednym z punktów programu Nocy Sów jest spacer z nasłuchiwaniem, w którego trakcie można posłuchać dźwięków, jakie wydają ptaki, a przy dużej dozie szczęścia zobaczyć sowę w jej naturalnym środowisku. Okres lęgowy sów przypada na przełom lutego i marca, to właśnie wtedy sowy odzywają się od zmierzchu aż po noc, bo może tego nie wiesz, lecz różne gatunki tych niesamowitych ptaków są aktywne o różnej porze doby i taka oto np. maleńka sóweczka poluje w dzień, a nocą śpi, aby nie stać się pokarmem dla puszczyka, który mógłby ją upolować.
Gdzie odbywa się Noc Sów?
W 2024 roku uczestniczyłam w Nocy Sów z Nadleśnictwem Zielątkowo (Lubuskie), gdzie odbył się długi spacer po lesie, w którego trakcie usłyszałam wiele ciekawostek o sowach i próbowaliśmy wywołać ptaki. Noc Sów 2025 spędziłam w Ośrodku Edukacyjnym Gorczańskiego Parku Narodowego (Małopolska). To jednak nie są jedyne miejsca, w których można uczestniczyć w tym wydarzeniu. Co roku na stronie Nocy Sów udostępniana jest mapa, na której można znaleźć wydarzenie w swojej okolicy, można także samemu zorganizować takie wydarzenie. Oferta jest zróżnicowana, dlatego, jeśli w niewielkiej odległości od siebie jest kilka wydarzeń, to warto przeczytać ich program. W Zielątkowie poza nocnym spacerem było ognisko, a w Gorcach m.in. zabawa terenowa, wykład, film, a w niedalekiej Rabce-Zdroju zwiedzanie muzeum i grill.
Kiedy odbywa się Noc Sów?
Okres godowy sów przypada na przełom lutego i marca, to wtedy sowy są najgłośniejsze i można w nocy usłyszeć, jak niesamowite dźwięki wydają. Samce głośno pohukując, zwabiają samice na swoje terytorium. To właśnie w tych miesiącach organizowana jest Noc Sów, w 2024 roku była w lutym, a w 2025 roku w marcu. Warto rozglądać się za plakatami, ja tak wypatrzyłam, że jest organizowana Noc Sów w GPN.
Noc Sów w Gorczańskim Parku Narodowym
Park podworski hrabiów Wodzickich w Porębie Wielkiej jest bazą Gorczańskiego Parku Narodowego. W budynku zbudowanym na podstawie dawnej oficyny dworskiej znajduje się Ośrodek Edukacyjny GPN – w piwnicach warto obejrzeć ekspozycję edukacyjną, naprawdę jest świetnie przygotowana i z pewnością zaciekawi nie tylko dzieci, jednak powracam do Nocy Sów.
Noc Sów w Gorczańskim Parku Narodowym to wydarzenie, które pozwala poznać życie sów od podszewki. W parku górnym żyją sowy, udało mi się je usłyszeć w nocy. Jednak spacer z nasłuchiwaniem to nie jedyna atrakcja, którą tutaj zorganizowano. Na początek była gra terenowa w parku podworskim, każda zgłoszona grupa otrzymała mapkę, zdjęcie sowy i oznaczone numerkami pożywienie dla danego gatunku. Była to dobra rozgrzewka, przy której okazji można było poznać lepiej historyczne miejsce i oczywiście zwyczaje sów. Następnie omówiono wszystkie gatunki, które „polowały” i już wiem, że wylosowany dla mnie puszczyk uralski poluje m.in. na kunę, kosa, szczura. Mniejsze sowy polują na chrabąszcze, a największa sowa Polski, czyli puchacz, upoluje nawet kunę, lisa, czy młode koźlę sarny.
Kolejnym bardzo ciekawym punktem programu był film pokazujący różne gatunki sów i ich zwyczaje. Następnie wykład uzupełnił nabytą już wcześniej wiedzę o życiu sów. Jednak dla mnie najciekawsza była możliwość poznania składu wypluwek sów.
Co to są wypluwki sowy?
Sowy nie mają wola, więc niestrawione kłaczki, kości, chitynę, wydalają przez otwór gębowy, najprościej można byłoby to określić jako rzyg, lecz realnie pozbywają się ich ruchami wymiotnymi. Wypluwka ma kształt jajowaty, oblepiona jest sierścią, przypomina nieco duży kołtun. Wypluwki nazywane są również zrzutkami, wydalanie są 2-3 razy w ciągu doby. Są cenionym materiałem badawczym, rozbierając je na części pierwsze i porównując kostki z atlasami, można dokonać jakościowej i ilościowej oceny występowania drobnych gatunków ssaków na określonym terenie, na którym poluje sowa.
Noc Sów – ciekawostki o sowach
Noc Sów to przede wszystkim możliwość nauki o życiu tych nocnych zwierząt i możliwość oswojenia się z wydawanymi przez nie odgłosami. Usłyszana w nocy płomykówka może przyprawić o zawał serca. W ludowych wierzeniach sowy były posłańcami śmierci i zwiastowały nieszczęście, dlatego bano się ich i tępiono je. W końcu noc to czas snu, a sowy wybrały ją na czas aktywności. Poza głosem i życiem nocnym niepokój budził też wygląd „twarzy” tych ptaków, ogromne oczy budziły grozę.
- Głos sowy pójdźki interpretowano jako zapowiedź nadchodzącej śmierci, wierzono, że mówi: pójdź, pójdź w dołek pod kościołek.
- Łacińskie nazwy sów odpowiadają słowiańskim nazwom istot nadprzyrodzonych, potworom i tak oto bobok pochodzi od słowa łac. Bubo – puchacz; strzyga od łac. strix, puszczyk po łacinie to Strix aluco.
- Wierzono również, że sowy przepowiadają pogodę. Puchacz wieczorem ma pohukiwać na dobrą pogodę, a w nocy na deszcz.
- Wielkie oczy sów są nieruchome, lecz ptaki te mogą obracać głową o 270 stopni, dzięki czemu są w stanie wypatrzeć swoją ofiarę niemal w każdym miejscu, są świetnymi łowcami.
- Sowy w zasadzie nie budują gniazd, zajmują miejsca lęgowe innych ptaków lub specjalnie przygotowywane dla nich budki. Sóweczka niemal zawsze zajmuje dziuple po określonym gatunku, którym jest dzięcioł duży, a włochatka lubi dziuple po dzięciole czarnym. Puchacz zajmuje stare gniazda bocianów. Jednak od każdej reguły jest wyjątek, uszatka błotna ze względu na to, że żyje na bagnach i gniazduje w szuwarach, buduje sobie gniazdo.
- Sowy latają bezszelestnie dzięki meszkowi na piórach. Poniżej zobaczysz zdjęcie, na którym udało mi się uchwycić tę ciekawostkę.
- Wydaje się, że niektóre sowy mają uszy, które można zaobserwować u puchacza czy uszatki, jednak nie ma to związku ze słuchem ptaka, który posiada jedynie ucho wewnętrzne. Widoczne uszy to podniesione pióra, służą do wyrażania emocji, np. gdy sowa jest zaniepokojona.
- Różne gatunki sów aktywne są o różnych porach doby, sowa błotna i sóweczka są aktywne za dnia, inne sowy są aktywne o zmierzchu i w nocy.
- Największą sową w Polsce jest puchacz, którego rozpiętość skrzydeł sięga 170 cm, a gdy stoi na ziemi ma aż 70 cm wysokości. Najmniejsza jest sóweczka, która jest podobna wielkością do szpaka, czyli mieści się w dłoniach. A najbardziej kolorową sową jest płomykówka.
- Dziwna w wyglądzie „twarz” sów wydaje się jakby cofnięta, ma to praktyczne zastosowanie, działa jak talerz satelitarny, pozwala lepiej odbierać dźwięki otoczenia.
- Sowy tworzą sobie spiżarnie, w których przechowują jedzenie, niekiedy tworzą ją sobie w gnieździe. Zapach musi być niesamowity…
- Młode sowy to wytrawni wspinacze – gdy spadną z drzewa, to za pomocą pazurów i dzioba wspinają się po pniu na górę, żeby od nowa przycupnąć na gałęzi.
