Pałac w Stuchowie – neorenesansowa perła Pomorza Zachodniego

W połowie drogi z Gryfic do Kamienia Pomorskiego leży Stuchowo, niewielka wieś, w której wzrok oczarowuje piękny pałac von Plötzów. Neorenesansowy budynek z elementami barokowymi wzorowany był na rezydencji królewskiej w Poczdamie. Zabytek zachowany jest w świetnym stanie, przylega do niego ogromny park krajobrazowy.

Tereny wsi Stuchowo zasiedlane są od najdawniejszych czasów, w 1836 roku odnaleziono tutaj grób książęcy z okresu wpływów rzymskich, datowany na III-IV w. n.e. Kiedyś istniał tutaj zamek, pośrodku wsi wznosił się stary kościół, niestety nie dotrwały do współczesnych czasów. Dzisiaj najciekawszym zabytkiem tutaj jest pałac von Plötzów, lecz ładnie prezentuje się również młyn wodny nad Stuchowską Strugą.

Pałac w Stuchowie – kilka słów o historii

W XIX wieku właścicielem majątku stał się Leo von Plötz (1848-1915), pan ten w Prusach miał całkiem niezłą posadę, zapisał się w historii jako szambelan króla pruskiego. To właśnie on w latach 1880-1888 wzniósł nową rezydencję rodową, okazały pałac w Stuchowie, który nawiązywał swoim wyglądem do królewskich rezydencji w Poczdamie.

Majątek za czasów Leo świetnie prosperował, lecz jego syn, ostatni właściciel dóbr, Henning von Plötz nie podzielał zamiłowań ojca do gospodarki agrarnej, przyjeżdżał do Stuchowa jedynie na polowania. W 1942 roku Henning został przez władze III Rzeszy usunięty z pałacu, lecz niekiedy podawane jest, że majątek pozostał w rękach rodu do 1945 roku. Po II wojnie światowej majątek przejął PGR, któremu podlegał również PGR utworzony na terenie pobliskiego pałacu w Kępicy. Budynek pałacu w Stuchowie służył początkowo jako siedziba dyrekcji PGR, świetlica dla pracowników i mieszkania dla pracowników PGR. W latach 50. XX wieku urządzano w nim kolonie letnie, a od 1963 roku mieści się w nim szkoła.

Stary dwór i pałac w Stuchowie

Pałac w Stuchowie czaruje swoim wyglądem, warto obejść go dookoła, gdyż od południa mocno zaskakuje w nim ukryty z tyłu dwór (oficyna), mieści się w nim obecnie biblioteka, urząd gminy i urząd stanu cywilnego w Świerznie. Dwukondygnacyjny budynek nazywany dawniej starszym pałacem jest zupełnie inny w formie niż reszta założenia, zdobią go piękne barokowe szczyty, także wyróżnia go kolor elewacji. Nowszy pałac, ten wyraźnie widoczny z drogi krajowej nr 105 jest neorenesansowy z elementami neobaroku. Uwagę przykuwa w nim oktagonalna wieża zakończona neobarokowym hełmem, także wejście do pałacu schowane pod tarasem, zdobione portykiem z herbem rodziny von Plötz skupia na sobie wzrok.

Pałac von Plötz – wnętrza

Dzięki temu, że pałac von Plötz był nieprzerwanie używany przez swoich właścicieli od czasu budowy, a po II wojnie światowej nie stał się magazynem, to zachował się w nim częściowo oryginalny wystrój. W salach można podziwiać oryginalne kominki (podobno zachowało się tutaj najwięcej kominków na Pomorzu), piece kaflowe, stiukowe dekoracje ścian i sufitu, boazerie, a także klatkę schodową z potężnymi, drewnianymi schodami. Szkoda, że ściany zostały pomalowane na biało, gdyż za czasów świetności udekorowane były tapetami z motywem florystycznym, musiało to pięknie wyglądać.

Folwark w Stuchowie

Pierwsza wzmianka o Stuchowie pochodzi z 1313 roku, było ono wtedy lennem Henninga von Stuchow, w 1317 roku jako właściciel podany w dokumentach został Johann von Behr, lecz już w 1490 roku majątek wszedł we władanie rodziny von Plötz i taki stan trwał aż do II wojny światowej, pierwszym właścicielem był Eggert Plötz, od 1491 Claus Plötz, a ostatnim właścicielem z tego rodu był Henning von Plötz. Początkowo we wsi były jedynie zagrody chłopskie, a od XVIII wieku istniał już tu folwark i w jego ramach nowe zabudowania jak dwojaki, czworaki, sześcioraki, młyn wodny, gorzelnia, stajnie, mleczarnia i inne zabudowania gospodarcze. Od początku XX wieku do końca II wojny światowej dobrze zarządzany folwark w Stuchowie był jednym z największych w ówczesnym powiecie kamieńskim.

Zamek w Stuchowie

Nim zbudowano pałac w Stuchowie, to istniał tutaj zamek, nie pozostał po nim żaden ślad, a w jego miejscu dzisiaj można podziwiać oczyszczalnię ścieków – jeżeli zapędzisz się tutaj, to droga doprowadzi Cię do bramy z kutym napisem: Stuchowo Rolgo Park Krajobrazowy, za nią jest teren, na którym jak dwie wyspy pośród mórz zachowane zostały kępy drzew skrywające średniowieczne grodzisko i cmentarz rodowy von Plötzów.

Grodzisko i cmentarz rodowy w Stuchowie

Wśród pól parku krajobrazowego Stuchowo można wypatrzeć dwie kępy drzew, jedna z nich to teren średniowiecznego grodziska, druga jest cmentarzem rodowym von Plötzów, niestety zarośla tym razem zniechęciły mnie do przedzierania się do nich. Miejscowi opowiadali mi, że pałac w Stuchowie był połączony tunelem z kryptami, lecz przejście zostało zasypane – czy to tylko legenda? Nie wiem, lecz z pewnością dzięki temu zabytkowy cmentarz w Stuchowie nabiera nieco tajemniczości.

 Ciekawostka: Park krajobrazowy w Stuchowie jest parkiem w stylu angielskim, jego powierzchnia to aż 41 ha, kiedyś były w nim drewniane mosty ze zdobionymi barierkami oraz ławki, dzisiaj ciężko wyobrazić sobie dawny wygląd założenia.

Cmentarz rodu von Plötz w Stuchowie

Grodzisko w Stuchowie

Remont pałacu w Stuchowie

W lecie 2025 roku rozpoczęły się prace nad modernizacją pałacu w Stuchowie, według informacji gminy Świerzno nastąpi wymiana stolarki okiennej, odrestaurowana zostanie także fasada budynku, naprawiony zostanie taras, jego nowa nawierzchnia ma odtwarzać oryginalne wzory. Środki na remont pałacu w Stuchowie pozyskano z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków i z budżetu samorządu gminy Świerzno. Liczę, że uda mi się zobaczyć efekt remontu.

Pałac w Stuchowie – zwiedzanie, informacje praktyczne

• Wnętrze pałacu w Stuchowie nie jest obecnie udostępnione do zwiedzania, mieści się w nim szkoła.
• Zwiedzać można teren wokoło pałacu, gdy brama jest otwarta, w południowym skrzydle znajduje się biblioteka.
• Samochód można zaparkować w pobliżu kościoła i odbyć krótki spacer do pałacu: 53.948880, 15.011665.
• Grodzisko średniowieczne w Stuchowie znajdziesz za pałacem na terenie parku krajobrazowego: 53.951287, 15.001184. Można próbować do niego dojść od strony położonej na północ od pałacu polnej drogi prowadzącej do oczyszczalni ścieków.
• Cmentarz rodziny von Plötz w Stuchowie znajduje się pośród tych samych pól uprawnych co grodzisko, trzeba uważać na rowy melioracyjne: 53.949687, 14.999388.

Pałac w Stuchowie – współrzędne GPS: 53.949473, 15.006613