Pałac w Kępicy i tajemnicza Trupia Góra w jego pobliżu

Pałac w Kępicy w gminie Świerzno to miejsce, które leży na uboczu, kończy się przy nim asfalt i dalej ciągną się pola uprawne i lasy, zdaje się być zapomniane na mapie Pomorza Zachodniego. Niegdyś była to rodowa rezydencja rodziny von Brüsewitz z parkiem i ze sporym folwarkiem, po którym pozostały zabytkowe zabudowania gospodarcze oraz domy we wsi. Jest tu też tajemnicza Trupia Góra, znasz to miejsce?

Kępica nazywana dawniej Kambz lub Cambz po raz pierwszy wymieniona została w dokumentach w 1369 roku. Od XV wieku była lennem rodu von Brüsewitz, to właśnie ta rodzina zbudowała tutaj dwór, a następnie pałac. Majątek pozostawał w rękach von Brüsewitzów do 1920 roku, kolejnymi właścicielami byli Posersche Erben i dr G. Wüstmann, od 1929 roku współdzierżawcą dóbr został Henning von Plötz, właściciel położonego rzut beretem pięknego pałacu w Stuchowie, w którym dzisiaj mieści się szkoła i biblioteka.

Folwark w Kępicy

Historia pałacu w Kępicy jest dość młoda, folwark utworzony został tutaj dopiero około połowy XIX wieku, lecz już w 1628 roku odnotowano, że było tu 6 gospodarstw chłopskich, 2 zagrodnicze, 2 owczarnie i karczma. Dzięki spisom folwarcznym wiadomo, że w 1939 roku folwark w Kępicy liczył 685 ha, w tym miał 363 ha gruntów ornych, 59 ha łąk, 68 ha pastwisk, 170 ha lasów, trzymano do 36 koni, 410 sztuk owiec, 136 krów mlecznych. W owym czasie nie było tu już gospodarstw chłopskich, mieszkańcy zajmowali zabudowania folwarczne.

Na niektórych budynkach folwarku i miejscowości można wypatrzeć rok budowy, powstawały one od początku XX wieku do 1937 roku i tak oto na spichrzu i oborze są napisy v.B. 1908 i v.B. 1912, a na w szczycie jednego z domów inicjały G.W. 1937, po tym można rozpoznać, co zostało zbudowane za czasów Brüsewitza, a co Wüstmanna.

Niestety nie da się ustalić, jak w pełni wyglądał majątek, część budynków folwarku w Kępicy została zburzona, na ich miejscu postawiono nowe, jak zabudowania fermy kur naprzeciw dworu. Znikły place wiejskie, a także stawy przy pałacu i budynki gospodarcze, jak stodoła i kuźnia ze stolarnią. Kilka budynków wpisane zostało do rejestru zabytków, są to zabudowania przy pałacu: stajnia, spichlerz i obora.

Pałac w Kępicy

Najstarszym budynkiem majątku w Kępicy był dwór, którego dzisiaj już nie ma, lecz na tablicy informacyjnej przy wjeździe do miejscowości można obejrzeć go na archiwalnym zdjęciu – zamieszczam je poniżej, znajdował się on w miejscu, w którym dzisiaj straszy przybudówka z II połowy XX wieku.

Po II wojnie światowej folwark wraz z pałacem w Kępicy przejęło wojsko, następnie utworzono tutaj PGR (wytypowany na gospodarstwo wzorcowe), który początkowo funkcjonował samodzielnie, lecz szybko podporządkowano je PGR w Stuchowie. W gospodarczych budynkach przy pałacu funkcjonowały obory, a w samym pałacu podobno funkcjonował ośrodek myśliwsko-wypoczynkowy dla mniej znaczących dygnitarzy ówczesnej władzy – prawdopodobnie dzięki temu utwardzono drogę ze Stuchowa i położono asfalt w Kępicy. W tym okresie wyregulowano stawy, rozebrano dawny dwór i rozpoczęto budowę drugiego skrzydła, która do dzisiaj nie została ukończona i straszy swoim wyglądem, zupełnie nie pasując do głównej bryły. W dobudówce jest dla mnie ciekawe, że nie jest lustrzanym odbiciem lewego skrzydła, jest wyższa od niego, ma inne otwory okienne, sprawia, że budynek przyjął formę litery „L”. Z rozmów z mieszkańcami wsi dowiedziałam się, że wnętrza pałacu były pięknie wykończone, funkcjonowało w nich kino, niestety po przekształceniach politycznych wszystko popadło w ruinę i zostało rozkradzione.

W dokumentacji parku przypałacowego można zobaczyć, jak pięknie pałac w Kępicy wyglądał w okresie, gdy stał samodzielnie, bez dworu i bez przybudówki. Od frontu miał okrągły klomb otoczony drogą, która prowadziła do wejścia położonego na osi ryzalitu. Dookoła rosły drzewa, podobno kasztanowce. Dzisiaj majątek w Kępicy stoi opuszczony, prowadzi do niego prosta droga od bramy, która w pewnym momencie rozdziela się na dwie i z lotu ptaka wygląda jak łezka, okna i wejścia zabite są deskami, na bramie wjazdowej wisi od lat napis „na sprzedaż”.

Trawia Góra czy Trupia Góra w Kępicy? Cmentarz rodowy

Brzegiem lasu na południe od pałacu wiedzie wyraźnie wyznaczona drzewami aleja, która przebiega za budynkami fermy, można do niej dojść między jej zabudowaniami i ogrodzeniem majątku. Teren ten jeszcze w 1891 roku nie był zalesiony, droga doprowadzała na niewielkie wzniesienie zwane wówczas Trawią Górą, dzisiaj jednak nazwa ta nie funkcjonuje, a mieszkańcy Kępicy, od których dowiedziałam się o nim, nazywają je Trupią Górą. Prawdopodobnie poniżej wzgórza był dawniej staw, wnoszę po charakterystycznym zagłębieniu terenu.

Cmentarz w Kępicy, czyli tzw. Trupia Góra jest zachowany w swoim zarysie, otacza go otynkowany murek ze słupkami, do których kiedyś przytwierdzony był łańcuch. Według mieszkańców wsi było tutaj 7 grobów, wszystkie zostały rozkopane, trzeba uważać na dziury prowadzące w głąb wzgórza. Pośrodku jest ustawiony krzyż drewniany z napisem: 1198 Tu spoczywają w pokoju zmarli od czasów Bolesława III do powrotu narodu polskiego 1945. Cmentarzem przez wiele lat po wojnie opiekował się Pan Stasiu, lecz z czasem zdrowie przestało mu na to pozwalać. Niedawno pod krzyżem pojawiła się stela grobowa, nie ma jej na archiwalnych zdjęciach, poświęcona jest ona Helenie Helle z domu Borchardt urodzonej w Kępicy 11 stycznia 1895 roku, zmarłej 10 kwietnia 1930 roku.

Trupia Góra, stary cmentarz w Kępicy - współrzędne GPS: 53.933053, 14.991378

 Ciekawostka: Wzgórze, na którym znajduje się stary cmentarz w Kępicy z kryptami rodziny von Brüsewitz, wpisane jest do rejestru zabytków jako grodzisko i rzeczywiście pagórek wyróżnia się na tle terenu. Niestety nie znalazłam więcej informacji o tym miejscu. Kolejne grodzisko można obejrzeć w Stuchowie w parku krajobrazowym przy pałacu, wyróżnia się w terenie jako kępa drzew, lecz pola w 2025 roku nie były skoszone, więc nie udało mi się dojść do niego, aby obejrzeć go z bliska.

Pałac w Kępicy – parking, informacje praktyczne

• Pałac w Kępicy nie jest udostępniony do zwiedzania, znajduje się przy końcu drogi poprowadzonej przez wieś, można obejrzeć go zza ogrodzenia od strony zachodniej i południowej.
• Samochód można zaparkować pod ogrodzeniem pałacu, jest tutaj dużo miejsca.
• Do cmentarza rodowego w Kępicy jest około 1 km pieszo od pałacu, czas przejścia w jedną stronę to ok. 10 minut.

Pałac w Kępicy – współrzędne GPS: 53.937554, 14.989209