Wielkopolska to region, w którym znajdziesz wiele pięknych założeń pałacowo-parkowych z folwarkami, które niegdyś utrzymywały majątki. Jeden z nich znajduje się w gminie Dopiewo, to pałac w Konarzewie, oddalony od centrum Poznania o zaledwie 25 minut jazdy samochodem. Niestety nie można go zwiedzać, lecz warto zatrzymać się tutaj i zobaczyć z daleka odnowione założenie wraz z kościołem.
Historia pałacu w Konarzewie, a także tutejszego kościoła jest ściśle związana z rodem Radomickich. Kasztelan gnieźnieński, poznański, kaliski, wojewoda kaliski i poznański, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1709 roku, Andrzej Aleksander Radomicki herbu Kotwicz postanowił tutaj zbudować swoją siedzibę, a także rozbudować świątynię. Wieś otrzymał od swojego ojca Kazimierza Władysława, kasztelana kaliskiego.
O czym przeczytasz we wpisie:
Nieco o historii pałacu w Konarzewie
Andrzej Aleksander Radomicki pożyczył pieniądze na budowę rezydencji od Rafała Andrzeja Leszczyńskiego herbu Wieniawa, ojca Stanisława, króla Polski, lecz musiało mu być później z Leszczyńskimi nie po drodze, gdyż stał się zaciekłym przeciwnikiem króla Stanisława i zwolennikiem Augusta II Sasa.
Budowa pałacu w Konarzewie postępowała powoli, prace rozpoczęto około 1690 roku. W pierwszej fazie wzniesiono mury i opracowano elewacje, fasadę frontową i naniesiono tynki. Prace wznowiono w 1694 roku, zatrudniono poznańskiego cieślę Marcina Naruckiego, który stworzył więźbę dachową. Znani są z nazwiska także inni zatrudnieni przy pracach fachowcy, m.in. poznański murarz Michał Koński, stolarz i posadzkarz Idzi Figa, zdun Jan Kostrzewski. W 1699 roku od strony ogrodu dobudowano ryzalit, jako autora i wykonawcę projektu podaje się murarza Adama Stiera z Rydzyny. W tym roku zatrudniono także Włocha Alberto Bianco do wykonania sztukaterii w salach na piętrze i stolarzy z Leszna i Rydzyny do wykonania drzwi i mebli, znany z nazwiska jest Samuel Balcer. W 1700 roku garncarz ze Wschowy, której zwiedzenie także polecam, więcej przeczytasz o niej u mnie na blogu we wpisie: Wschowa – co zwiedzić? Ponad 20 miejsc, które warto zobaczyć, Jan Giernas dostarczył ozdobne szyszki na dach, zachowały się one na ryzalicie od strony ogrodu i na słupach bram. Ostatnia wzmianka o wykończeniu pałacu pochodzi z 1714 roku, gdy przy sztukateriach w pałacu pracował Franciszek Signo z Leszna.
Pałac w Konarzewie – kilka słów o architekturze
Zbudowany w latach 1689-1699 pałac w Konarzewie niedawno przeszedł gruntowny remont, po którym w 2023 roku doszło do pożaru. Uszkodzenia po gaszeniu były znaczne, lecz budynek w 2025 roku jest już nakryty na nowo dachem. Pałac łączy w sobie cechy dwóch styli, fasada od frontu i boczne mają cechy późnorenesansowe, a budowana nieco później fasada ogrodowa z ryzalitem ma cechy wczesnobarokowe. Od frontu uwagę przykuwa bogate zdobienie fasady, pod oknami są płyciny ze wpisanymi w nie centralnie rombami, ładny portal zwieńczony jest kamienną tablicą, którą trzymają dwa aniołki – jest na niej rok 1697, napis fundacyjny po łacinie i kartusz z herbem Kotwicz. Niestety od strony drogi nie widać dekoracyjnego ryzalitu z tyłu, a muszę przyznać, że wygląd pałacu od ogrodu jest uroczy, wyjście jest po schodkach, nad nim jest niewielki balkon. Wnętrza zachowały się w dobrym stanie, można w nich podziwiać oryginalne sztukaterie i polichromie, które odkryto i przywrócono podczas renowacji w latach 90.
Czarownica w Konarzewie
We wnętrzu pałacu w Konarzewie można zobaczyć przedstawienie czarownicy, znajduje się ono na parterze za małą jadalnią, w pokoju narożnikowym. Na namalowanym tutaj obrazie widać młodą kobietę, która wyciąga ręce po księgę, za nią widać przy kominku miotłę, obok niej siedzi kot albo sowa, na kominku leży czaszka ludzka. Przed dziewczyną majaczy stwór jakby w kształcie ptaka z głową psa, jest on interpretowany jako demon albo szatan, możliwe, że jest to scena kuszenia św. Teresy z Avilli.
Kościół św. Marcina w Konarzewie
Na osi pałacu stoi ładnie odnowiony kościół św. Marcina w Konarzewie, jego najstarsza część zbudowana została przed połową XVI wieku. Rozbudowa niewielkiej świątyni nastąpiła dzięki Andrzejowi Aleksandrowi Radomickiemu około 1694 roku, ufundował on wieżę, rozbudowana została także nawa kościoła i dodane nowe prezbiterium, wyraźnie widać różnice między nimi w wykończeniu sufitu – nad nawą główną jest piękne gotyckie sklepienie gwiaździste, a nad prezbiterium barokowe sklepienie kolebkowe. Zbudowano wtedy również podziemia, w których znalazły się krypty, dzisiaj jest w nich kaplica – po prawej stronie od wejścia widać kutą, zdobną kratę, za nią ukryty jest sarkofag, w którym spoczywa Andrzej Aleksander Radomicki.
Konarzewo – kilka słów o historii majątku
Konarzewo wzmiankowane jest już w 1386 roku, jego pierwszą znaną właścicielką była Hanka heredissa de Conarzewo, jej syn Wojciech nazywany był Konarzewskim. W XVII wieku właścicielami wsi byli Ostaszewscy, a później Ossowscy, z tego rodu pochodziła matka Andrzeja Radomickiego, Zofia. W 1644 roku dobra przeszły w ręce Radomickich. W 1808 roku majątek odziedziczył Franciszek Ksawery Działyński, który w historii Konarzewa zapisał się zarządzeniem o powszechnym szczepieniu przeciw ospie. Jego syn Tytus znany jest przede wszystkim z utworzenia arboretum w Kórniku, jego bogaty księgozbiór znalazł swoje miejsce na zamku w Kórniku.
Kolejnymi właścicielami Konarzewa byli Dzieduszyccy, a ostatnimi przedwojennymi Czartoryscy – Roman Czartoryski wraz z rodziną został w zimie 1940 roku wyrzucony z pałacu. Po II wojnie światowej dobra zostały odebrane właścicielom, funkcjonował tutaj PGR, w pałacu były m.in. klubokawiarnia, szkoła, ośrodek zdrowia i ośrodek kultury, zwrócono je dopiero w 2013 roku, dzisiaj pałac wraz z parkiem jest własnością prywatną.
Przypałacowy ogród początkowo miał kompozycję geometryczną, powiększano go i zmieniano, w XIX wieku dzięki Działyńskim pojawiła się w nim bogata kolekcja roślin obcego pochodzenia.
Ciekawostka: W 1806 roku w majątek w Konarzewie odwiedził Napoleon Bonaparte, przybył tutaj z Dezyderym Chłapowskim, który był członkiem stuosobowej gwardii honorowej cesarza.
Tytus Działyński w Konarzewie
Pałac w Konarzewie stał się dla Tytusa Działyńskiego pierwszym miejscem gromadzenia dzieł sztuki i książek, które później przeniósł do Kórnika, dzisiaj Biblioteka Kórnicka jest częścią zbiorów Polskiej Akademii Nauk, liczy około 400 tysięcy woluminów. Kolejną ciekawostką jest to, że w przypałacowym parku Działyńscy stworzyli zaplecze szkółkarsko-hodowlane dla arboretum w Kórniku.
Pałac w Konarzewie – parking, informacje praktyczne
- Samochód można zaparkować na parkingach pod kościołem w Konarzewie: 52.335816, 16.714862.
- Pałac w Konarzewie nie jest udostępniony do zwiedzania, jest własnością prywatną, można obejrzeć go przez bramę północną obok kościoła.
- Kościół w Konarzewie można obejrzeć przy okazji mszy świętej, mnie udało się trafić na otwarte drzwi w ciągu dnia, poza nabożeństwami.
Pałac w Konarzewie – współrzędne GPS: 52.335236, 16.715601
