Bogactwem opolszczyzny są piękne budynki zabytkowe, a w szczególności te, które doczekały się renowacji i przywrócono im ich dawny blask. Jedną z opolskich perełek jest ratusz w Brzegu, który czaruje swoim wyjątkowym wyglądem. Miejsce obradowania brzeskich radnych przetrwało do dzisiaj niemalże w niezmienionym stanie – a co więcej, w trakcie renowacji przywrócono mu zapomniane pod warstwami tynku sgraffita. Zapraszam dzisiaj do krótkiej lektury o brzeskim ratuszu.
Ratusz w Brzegu jest uważany za perłę renesansu, według mojej subiektywnej oceny jest to obecnie najpiękniejszy ratusz w Polsce. Odnowiony budynek zachwyca zdobieniami. Warto oglądać go wieczorem, gdy całość jest oświetlona, co dodatkowo podkreśla wyjątkowe elementy gmachu. Zachwyca tutaj wiele szczegółów, na pewno warto zwrócić uwagę na sgraffita na murach wież, arkady, bogato zdobiony portal w ścianie bocznej, a także facjaty z esowatymi spływami. Ratusz w brzegu czaruje od fundamentów, aż po szczyty wieżyczek.
O czym przeczytasz we wpisie:
Najstarsza część ratusza w Brzegu
Wieża ratuszowa w Brzegu jest najstarszym elementem założenia. Poza funkcją administracyjną pełniła funkcję obronną – był to świetny punkt obserwacyjny, który umożliwiał dostrzeżenie nieprzyjacielskich wojsk. Najstarsza jest podstawa wieży, co wydaje się oczywiste, skoro to od niej rozpoczęła się budowa miejsca posiedzeń rajców miejskich. Podstawa wzniesiona jest na planie kwadratu, wyżej wieża jest ośmioboczna.
Wzór sgraffito na wieżach ratuszowych
W latach 2016-2021 ratusz w Brzegu przeszedł gruntowny remont. Usunięto z wieży żółty kolor, który zdobił ją od XIX wieku i postanowiono, że zostanie przywrócony murom oryginalny XVI-wieczny wzór wykonany w technice sgraffito. Wrócił on nie tylko na wieżę ratuszową, także wieże narożne zostały nim udekorowane, co tworzy wyjątkową, uroczą, niesamowitą i spójną całość.
Z ciekawostek, w książce Romana Pawlaka „Polska. Zabytkowe ratusze”, wydanie z 2010 roku, zamieszczone jest zdjęcie wieży ratuszowej w Głogówku. W miejscu, w którym odpadł tynk widać identyczny wzór jak na wieży ratuszowej w Brzegu, lecz tam podczas renowacji nie zdecydowano się na przywrócenie sgraffito – a szkoda, bo może również ratusz stałby się śląską perełką.
Pierwsza rozbudowa ratusza w Brzegu
Pierwsza wieża w Brzegu prawdopodobnie była drewniana i spłonęła, więc zbudowano nową murowaną. Po 1380 roku rozbudowano ratusz w stylu gotyckim. Dookoła niego budowano obiekty handlowe, także budynki ratusza spełniały tę funkcję. Początkowo kramy były drewniane, z czasem zastępowano je murowanymi.
Nowa, handlowa funkcja ratusza nie była jedyną dodatkową działalnością. Siedziba władz miejskich od 1394 roku stała się również miejscem rozrywki. Rada Miejska sprowadzała ze Świdnicy piwo i w piwnicach ratusza mieszkańcy Brzegu świętowali po tygodniu pracy. Miejsce to nazwano Piwnicą Świdnicką.
Piwnicę Świdnicką znajdziesz także we Wrocławiu – ta wrocławska jest o ponad 100 lat starsza, uznawana jest za najstarszą restaurację w Polsce i jeden z najstarszych tego typu lokal w Europie. Działa od 1273 roku.
Wielki pożar w Brzegu i budowa nowego ratusza
W 1569 roku pożar w Brzegu strawił znaczną część miasta, zniszczeniu uległ również gotycki ratusz, który składał się wówczas z dwóch równolegle stojących do siebie budynków i wieży. Nieruchomość już wtedy nie zaspokajała potrzeb radnych miejskich, więc po klęsce żywiołowej szybko zabrano się za budowę nowej, okazałej rezydencji w stylu pałacowym. Projekt stworzył włoski architekt książęcy Bernard Niuron, a budową kierował inny Włoch – Jakub Parr. W wyniku tej współpracy, w latach 1570-77 powstał obecny, reprezentacyjny ratusz w stylu renesansowym.
Ratusz w Brzegu – perła śląskiego renesansu
Ratusz zbudowany jest na planie prostokątnej podkowy, która okala wewnętrzny dziedziniec. Jest to budynek dwukondygnacyjny nakryty siodłowym dachem, w którym wyróżniają się ozdobione gzymsami facjaty – ten sam motyw wykończenia powtórzony został na szczytach głównego budynku. Front zdobi loggia z półkolistymi arkadami na parterze, ograniczona z dwóch stron wieżami zwieńczonymi hełmami z latarniami. Po restauracji w latach 2016-2021 przywrócono im oryginalne sgraffitowe zdobienia. Nad budynkiem góruje najstarsza część założenia – wieża zegarowa.
Od tego czasu ratusz nie uległ większej przebudowie, raczej zmiany były dość niewielkie, np. zmiana układu okien. W 1926 roku w południowej fasadzie wstawiono portal renesansowy pochodzący z kamienicy przy ul. Zamkowej 6. Zdecydowanie trzeba go obejrzeć podczas spaceru dookoła ratusza.
Dobudowane do ratusza kamienice tworzą zgrabny kompleks, lecz można wśród nich zauważyć budynki, których architektura wyraźnie sugeruje, że zostały zbudowane w II. połowie XX wieku. Jest to wynikiem zniszczeń brzeskiego rynku z czasów II wojny światowej.
Wnętrza ratusza w Brzegu
Budynek czaruje nie tylko z zewnątrz, warto zajrzeć także do środka. Zachowały się tutaj wspaniale zdobione sale, unikatowa jest Sala Rajców z malowidłami słynnych malarzy brzeskich: Neuberta i Eylicha. Zdobi ją alegoryczny plafon, który jest dziełem Johanna Jakoba Ernsta. Na uwagę zasługuje także Sala Stropowa, która jest najokazalszym pomieszczeniem ratusza. Podziwiać można tutaj modrzewiowy sufit z 1646 roku.
Ratusz w Brzegu – zwiedzanie, informacje praktyczne
- Ratusz jest udostępniony do zwiedzania, jednak trzeba się wcześniej umówić, informacje znajdziesz na stronie Urzędu Miasta Brzeg.
- Zwiedzanie ratusza w Brzegu jest bezpłatne.
- Budynek wykorzystywany jest w celach administracyjnych.
- Warto wybrać się na wieczorne zwiedzanie rynku w Brzegu, ratusz jest wtedy pięknie oświetlony.
Współrzędne ratusza w Brzegu: 50.8618, 17.46958
