Wielkanoc to bogaty w zwyczaje okres, który od czasów najdawniejszych związany jest z różnymi obrzędami. Jedną z tradycji Krakowa jest Rękawka, która odbywa się na Podgórzu. Zakazana przez Austriaków, zarzucona do końca XX. wieku, od ponad 20 lat ponownie urządzana jest pod Kopcem Krakusa – w tym dniu można uczestniczyć w festynie przybliżającym dawne dzieje.
Tradycja Rękawki wywodzi się ze słowiańskiego wiosennego święta zmarłych, które obchodzono w drugi wtorek po Wielkanocy, a Wzgórze Lasoty to miejsce pogańskiego kultu, dlatego zbudowano tutaj kościół św. Benedykta. Z czasem zwyczaj czczenia zmarłych zamienił się w barwny festyn, który w 2001 roku powrócił pod kopiec Krakusa. Wydarzenie jest ciekawe, nieco przerażają mnie tutaj tłumy, lecz warto chociaż raz się tutaj wybrać.
O czym przeczytasz we wpisie:
Święto Rękawki
Tradycyjne święto Rękawki odbywa się pod Kopcem Krakusa w Krakowie od stuleci, lecz na pewien czas zwyczaj został zawieszony ze względu na zakaz władz austriackich (1836 r.), które w trakcie zaborów zabroniły obchodów. Jednak wydarzenie nie znikło całkowicie z kalendarza wielkanocnego, gdyż pod kościołem św. Benedykta urządzano odpust, który do dzisiaj jest tam organizowany.
Rękawka była niegdyś świętem ku czci zmarłych, w tym dniu zrzucano ze wzgórza jedzenie, które łapała biedota. Zwyczaj ten kultywowano jeszcze w XIX wieku.
Rękawka pod Kopcem Krakusa współcześnie
Po zakazaniu obchodów Rękawki pod Kopcem Krakusa przez ponad 100 lat odbywał się wyłącznie odpust pod kościołem św. Benedykta na Wzgórzu Lasoty, który był w tym dniu otwierany dla wiernych. W 2001 roku Centrum Kultury Podgórza wraz z drużyną Wojów Wiślańskich KRAK przywróciło tradycyjne święto pod kopiec. Od tego czasu można tutaj uczestniczyć w licznych inscenizacjach, walkach wojów, zobaczyć jak wyglądało życie we wczesnośredniowiecznej osadzie i jak wyglądały obrzędy. W tym dniu jest także opcja skosztowania potraw, które znikły z codziennego menu i zakupu rękodzieła – mam stąd kolczyki z różnych edycji i służą mi one od lat, biżuteria wystawiana na straganach za każdym razem mnie zachwyca.
Kopiec Krakusa czy Rękawka?
Kopiec Krakusa i Rękawka są ze sobą ściśle związane i to nie tylko przez lokalizację święta, lecz przez nazwę. Czas powstania kopca Krakusa, znanego pod potoczną nazwą „Kopiec Kraka” nie jest znany, na pewno istniał już w XV wieku, jest najstarszym krakowskim kopcem. Dawniej nazywany był „Tumulus dictus Rekawka”, czyli kopiec Rekawka – legendarnie miało to oznaczać, że został on usypany rękoma, a ziemię noszono w rękawach, lecz językowo wygląda to nieco inaczej. Słowo rękawka jest prawdopodobnie powiązane z określeniem związanym z pochówkiem. W językach słowiańskich, np. w czeskim rakev oznacza trumnę, w starosłowiańskim raka to grób.
Jakby nie tłumaczyć słowa „rękawka”, to z pewnością powiązane jest ono ze śmiercią i można z niego wywnioskować, że Kopiec Krakusa jest grobowcem, na którym od stuleci urządzano obchody święta zmarłych.
Kiedy odbywa się Rękawka?
Rękawka odbywa się we Wtorek Wielkanocny, czyli dzień po Śmigusie-Dyngusie. W 2024 roku Rękawka odbędzie się 2 kwietnia, w godz. 11:30-18:00.
Rękawka na Podgórzu – gdzie się odbywa, parking, informacje praktyczne
- Rękawka odbywa się pod Kopcem Krakusa we Wtorek Wielkanocny.
- Najłatwiej dostać się na miejsce komunikacją miejską, z której trzeba dojść na piechotę pod Kopiec Kraka. Można tutaj wybrać się z Podgórza kładką nad aleją Powstańców Śląskich (przy okazji obejrzeć kościół św. Benedykta i fort na Wzgórzu Lasoty) lub od strony węzła komunikacyjnego na skrzyżowaniu ul. Wielickiej i ul. Limanowskiego z II obwodnicą. Można również dojść z przystanków na ul. Wielickiej.
- Samochód najwygodniej zaparkować na Podgórzu, może udać się w pobliżu kładki dla pieszych nad aleją Powstańców Śląskich (50.041537, 19.955389) lub przy Placu Lasoty (50.042264, 19.952399). Trzeba jednak pamiętać o uiszczeniu opłaty parkingowej, gdyż jest tam strefa płatnego parkowania.
- Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Szczegółowy program na 2024 roku można znaleźć na stronie organizatora: Centrum Kultury Podgórze.
Rękawka pod Kopcem Kraka – co można zobaczyć w okolicy?
- Kamieniołom Libana z elementami scenografii do Listy Schindlera.
- Kwatera cmentarza wojennego nr 386 z I wojny światowej na nowym cmentarzu podgórskim.
- Stary cmentarz podgórski.
- Kapliczka Boga Ojca przy starym cmentarzu podgórskim.
- Muzeum Podgórza.
- Ocalały fragment muru getta w starym kamieniołomie pod św. Benedyktem.
- Fort Benedykt.
- Kościół św. Benedykta.
