Ciężkowice w czasie I wojny światowej znalazły się na linii frontu, przebiegała tędy rosyjska linia obrony od Wisły wzdłuż doliny Dunajca. Smutną pamiątką tamtych wydarzeń jest cmentarz wojenny nr 137 Ciężkowice w obrębie cmentarza komunalnego. W okolicy jednak można znaleźć więcej nekropolii.
Cmentarz komunalny w Ciężkowicach znajduje się przy ul. Św. Andrzeja, która schodzi z rynku na wschód, tuż obok neogotyckiego kościoła parafialnego. To właśnie tutaj mieści się cmentarz wojenny nr 137 w Ciężkowicach, na którym złożeni zostali na wieczny spoczynek żołnierze, którzy zmarli od ran w polowych lazaretach. Aby dojść do niego, po przejściu bramy głównej trzeba kierować się alejką na wprost, aż do pomnikowej ściany z krzyżem na licu.
Cmentarz nr 137 w Ciężkowicach
Cmentarz nr 137 w Ciężkowicach zaprojektowany został przez Jana Szczepkowskiego. Jedynym elementem wyraźnie ozdobnym jest tutaj pomnik w formie bramy ulokowany w ciągu murów okalających nekropolię z trzech stron. Przypomina on kościelną dzwonnicę, lecz w oknach nie ma dzwonów, jest jedynie widok w stronę doliny rzeki Białej. Na licu pomnika widoczny jest krzyż łaciński, który w skrzyżowaniu ramion ma płaskorzeźbę głowy Chrystusa w cierniowej koronie – to ciekawy element, nie widziałam czegoś takiego na żadnym innym cmentarzu wojennym. Szczyt pomnika nakryty jest daszkiem, kiedyś udekorowany on był na całej długości maleńkimi krzyżami. Na zdjęciach archiwalnych można zobaczyć, że z tyłu pomnika umieszczony był drewniany krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem.
Od strony cmentarza komunalnego, w którego obrębie jest cmentarz wojenny w Ciężkowicach o numerze 137, nie ma muru, są betonowe słupki, a między nimi rozciągnięty jest łańcuch – podobno ogrodzenie w tej formie nie występuje na żadnym innym cmentarzu okręgu IV Łużna, lecz od razu zaznaczę, że nie jest ono obce innym okręgom. Za ogrodzeniem są 4 rzędy grobów.
Cmentarz z I wojny światowej w Ciężkowicach – krzyże
Umieszczone na niskich betonowych postumentach żeliwne krzyże ciągną się w czterech rzędach, każdy ma u podstawy niewielki, pusty w środku prostokąt. Niektóre z krzyży ozdobione są cierniową koroną. Zdjęcia archiwalne cmentarza nr 137 w Ciężkowicach wyjaśniają zagadkę prostokątów – kiedyś przytwierdzone były tutaj emaliowane tabliczki informujące o tym, kto jest w tym miejscu pochowany. Niektóre krzyże zgrupowane są po trzy w tzw. triady.
Podczas remontu cmentarza przez Tadeusza Knapika na podstawie materiałów Jerzego Drogomira, do niektórych krzyży przymocowano emaliowane tabliczki, lecz nie wszystkie udało się dopasować do konkretnych mogił. Wtedy sporządzono dwie tablice zbiorcze z nazwiskami i informacją o ilości pochowanych nieznanych z personaliów.
Cmentarz wojenny nr 137 Ciężkowice – pochowani
Pochowanych jest tutaj 78 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 4 żołnierzy armii niemieckiej i 2 żołnierzy armii rosyjskiej, który zmarli z ran i chorób w polowych lazaretach. Wśród nich jest 1 oficer i 3 podoficerów. Zmarli w dniach: 21-31 grudnia 1914 r., 21-25 stycznia 1915 r. i 15-25 kwietnia 1915 r. Niestety cmentarz wojenny nr 137 Ciężkowice nie posiada spisu pochowanych.
Cmentarz wojenny nr 137 Ciężkowice – współrzędne GPS: 49.786593, 20.968962
