Wycieczka w Beskid Niski może być mentalną podróżą do czasów, kiedy tereny te zamieszkiwali Łemkowie, wystarczy spoglądać w stronę kościołów drewnianych w regionie, które niegdyś były świątyniami grekokatolickimi lub prawosławnymi. Jednym z takich budynków jest cerkiew Banicy niedaleko Izb, z których wiele osób rozpoczyna wędrówkę na Lackową, najwyższy szczyt tego Beskidu.
Cerkiew w Banicy pw. śś. Kosmy i Damiana stoi na stoku, tuż przy głównej drodze prowadzącej przez miejscowość. Gdy podejdzie się nieco wyżej pod cmentarz i spojrzy na świątynię z góry, to można śmiało powiedzieć, że jest malowniczo położona na tle okolicznych wzgórz. Trzy kopuły zwieńczono krzyżami, które zdają się wbijać w niebo. Prezentuje się naprawdę całkiem ciekawie.
Cerkiew w Banicy pierwszy rzut oka
Dookoła cerkwi w Banicy pociągnięty jest kamienny mur z dwiema bramami. Od strony drogi głównej na teren świątyni wprowadza obita gontem brama z dzwonnicą. Po przejściu pod nią, po prawej stronie jest mini altanka, pod którą umieszczono pozostałość po pochodzącej z 1696 roku kamiennej chrzcielnicy.
Cerkiew grekokatolicka w Banicy
Zbudowana w Banicy cerkiew odbiega nieco od tradycji, gdyż nie jest orientowana, jej prezbiterium skierowane jest w kierunku południowym, a nie wschodnim, co może wynikać z ukształtowania terenu. Zbudowana została w XVIII wieku, była czwartą z kolei cerkwią we wsi.
W 1898 roku nastąpiła przebudowa świątyni, przedłużono nawę i zmieniono dach, co spowodowało zmianę formy budynku i zaburzyło wyraźny trójdzielny podział charakterystyczny dla cerkwi grekokatolickich. Prostokątna nawa jest obecnie przedłużona o babiniec. Prawdopodobnie pierwotnie dachy nad nawą i babińcem były łamane, możliwe, że pokryte gontem, obecnie na dachu jest blacha. Kolejne remonty odbyły się w 1922 i w 1966 roku, a w latach 80. XX wieku proboszcz Mirosław Czekaj tak genialnie zajął się remontem dawnej cerkwi, a ówcześnie już kościóła pw. śś. Kosmy i Dawida w Banicy, że jego wysiłek został doceniony przez Ministra Kultury i Sztuki i otrzymał nagrodę dla najlepszego użytkownika zabytków drewnianych.
Cerkiew w Banicy – wnętrze
Wnętrze cerkwi w Banicy nieco rozczarowuje, nie ma tutaj bogatej polichromii, sufit pomalowany jest na jednolity błękitny kolor, ściany na dole są w odcieniu brudnej czerwieni, wyżej różu. Jednak nie wszystko jest niemiłe dla oka, gdyż uwagę tutaj przykuwa piękny ikonostas, pochodzi 1787 roku. Jest bogato zdobiony złotem, z krętymi kolumienkami, pomalowany na ciemny granat. Są tutaj dwa ołtarze boczne z obrazami Wniebowzięcia Matki Bożej i Matki Boskiej Częstochowskiej.
Po prawej stronie od ołtarza można zobaczyć przedstawienie Michała Archanioła pochodzące z 1702 roku. Na ścianach bocznych można wypatrzeć także inne ikony, przedstawiają one apostołów oraz Deesis, czyli przedstawienie postaci: Chrystusa (zbawiciela i sędzi), Bogurodzicy i Jana Chrzciciela – ikony te pochodzą z przełomu XVI i XVII w.
Cerkiew w Banicy – parking, informacje praktyczne
- Obok cerkwi jest niewielki parking dla samochodów.
- Wnętrze świątyni można z pewnością zobaczyć, uczestnicząc tutaj we mszy świętej, w sezonie letnim drzwi cerkwi powinny być otwarte częściej. Informacje o działaniu parafii w Banicy możesz znaleźć na jej stronie: Parafia w Banicy – porządek mszy świętych.
- Drewniana świątynia w Banicy znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.
- W odległości ok. 10 minut spaceru od cerkwi przebiega czerwony szlak pieszy (Główny Szlak Beskidzki), wiodący z Krynicy-Zdrój, przez Huzary (864 m n.p.m.), Mochnaczkę Niżną, Banicę, Izby, Ropki, Hańczową.
Cerkiew w Banicy – współrzędne GPS: 49.467647, 21.049257
